Mnoge srpske vladarke su imale ogroman uticaj na dvoru, u vođenju unutrašnje, pa čak i spoljne politike Srbije, a neke od njih su čak i otvoreno upravljale srpskom državom nakon smrti svojih muževa. Koje supruge i majke srpskih vladara su se naročito isticale svojim političkim uticajem?
KRALJICA JELENA ANŽUJSKA
Foto: Wikimedia Commons
Verovatno najpoznatija kraljica dinastije Nemanjića, bila je supruga srpskog kralja Stefana Uroša I i majka budućih vladara, Stefana Dragutina i Stefana Milutina.
Njeno poreklo nije do kraja objašnjeno. Najstarija i još uvek najprihvaćenija teorija kaže da je Jelena Anžujska bila francuskog porekla i rođaka napuljskog kralja Karla Anžujskog čiji je brat, Luj IX tada vladao Francuskom.
Jelena Anžujska bila je prema opisu savremenika izuzetno lepa, plemenita i obrazovana žena. U braku sa kraljem Urošem imala je petoro dece, među kojima i dvojicu potonjih kraljeva.
Već u vreme vladavine Uroša I, njen uticaj u srpskoj politici bio je značajan što se najbolje moglo osetiti u razvoju rudarstva i političkom približavanju sa Dubrovnikom. Za vreme vladavine njenih sinova, Jelena je čak i vladala zasebnom oblašću na jugozapadu srpske države.
Iako je u Srbiju došla kao rimokatolkinja, na kraju je prihvatila pravoslavnu veru i odlučila da se zamonaši u crkvi Sv. Nikole u Skadru. Tu je i umrla 1314. godine.
Srpska kraljica, podigla je za vreme vladavine kralja Dragutina i jedan od najepših manastira srpskog srednjeg veka, manastir Gradac na obodu planine Golije.
Narodno predanje čuva i jednu vrlo zanimljivu priču o srpskoj kraljici. Čekajući Jeleninu svadbenu povorku koja je dolazila u Deževu, kralj Uroš je na delu puta kojim je ona trebalo da prođe, zasadio jorgovane kako bi svojoj budućoj suprugi podario okruženje slično mediteranskim predelima u kojima je odrasla.
KNEGINJA MILICA HREBELJANOVIĆ
Foto: Wikimedia Commons
Supruga jednog od najvoljenijih vladara srpske istorije, kneza Lazara, ujedno je bila i potomak čuvene dinastije Nemanjić.
Njen značaj bio je ogroman još za života kneza Lazara, koji je brakom sa njom uspostavio neposrednu vezu sa blagorodnom carskom dinastijom i tako uzvisio svoj položaj u odnosu na ostale srpske oblasne gospodare.
Nakon Kosovskog boja i smrti srpskog kneza, Milica je postala stvarni vladar Srbije kojom je upravljala u ime svojih maloletnih sinova. U tim, izuzetno teškim vremenima, kneginja je uspela da očuva srpsku državnost i uspešno se izbori sa samovoljom plemstva.
Nakon što je vlast predala svom sinu Stefanu, budućem despotu Srbije, Milica se zamonašila, ali je i u narednom periodu, zajedno sa rođakom Jefimijom, obavljala izvesnu diplomatsku delatnost, pregovarajući, između ostalog i sa svojim zetom, turskim sultanom Bajazitom.
Još u vreme svoje vladavine, Milica je započela izgradnju velelepnog manastira Ljubostinje, u kojoj je i sahranjena nakon smrti, 1405. godine.
KNEGINJA LJUBICA OBRENOVIĆ
Foto: Wikimedia Commons
Devojka iz ugledne porodice Vukomanović, udala se za vreme I srpskog ustanka za jednog od srpskih vojničkih prvaka, Miloša Obrenovića. Mnogi su to venčanje smatrali čudnim jer je ova devojka, uglednog porekla odabrala junaka bez sopstvenog doma, koji je živeo u kući gospodara Milana Obrenovića.
Istorija će pokazati da je taj junak uskoro postao srpski knez i obnovitelj moderne srpske državnosti.
Međutim, Miloševo uzdizanje nije uticalo na to da se Ljubica povuče. Šta više, kako u privatnom životu, tako i u ustaničkim borbama i u vođenju poltike, ona je Milošu bila najveći oslonac, ali i najoštriji kritičar.
Poznata je anegdota vezana za bitku na Ljubiću kada su srpski ustanici zbog velikih gubitaka počeli da se kolebaju oko nastavka vojevanja. U toku jednog vojnog savetovanja, pred njima se pojavila Ljubica koja je, dok je posluživala ustaničke prvake, usput prozborila: „Kecelje ženske pašite, pa mi žene da idemo da se bijemo“! Ova izjava izazvala je kneževo nezadovoljstvo, ali je poslužila i kao podstrek ustanicima, koji su se uvređeni, ubrzo vratili u borbu i uspeli da pobede.
Ovu, fizički snažnu i uticajnu ženu, Srbi su nazivali „Velika gospođa“. Ona se obračunavala sa Miloševim ljubavnicama, vaspitavala decu, ali i vodila politiku što je do izražaja naročito došlo u odnosu sa Miloševom opozicijom, Ustavobraniteljima. Nakon što je, zajedno sa njima prognala svog muža, sukobila se sa svojim saveznicima, pa je ubrzo morala i sama da sa sinom Mihajlom napusti zemlju. U izgnanstvu je i dočekala smrt, 1843. godine.
Njena rezidencija, Konak kneginje Ljubice, sagrađen je za vreme vladavine kneza Miloša, a kao jedna od najlepših zgrada tadašnjeg Beograda, korišćen je kasnije kao Beogradski Licej.
KRALJICA NATALIJA OBRENOVIĆ
Foto: Wikimedia Commons
Rusko-moldavskog porekla, Natalija Petrovna Keško, za srpskog kneza Milana se udala 1875. godine. Godinu dana kasnije, rodila je sina Aleksandra, budućeg srpskog vladara.
Natalija Obrenović ostala je upamćena kao prva kraljica moderne srpske države, jer je upravo u vreme vladavine njenog supruga, Srbija dobila nezavisnost i kraljevsku krunu.
Bračni odnosi sa kraljem Milanom bili su izuzetno loši pre svega zbog Milanovih neverstava i nemarnog života. Ta izuzetno zapletena drama okončana je 1888. godine kada se kraljevski par konačno razveo.
Međutim, njihove svađe imale su od početka i političku pozadinu. Dok je kralj Milan, na svaki način nastojao da Srbiju veže za austro-ugarske interese, Natalija je želela da Srbija krene putem približavanja Rusiji. Ovaj sukob preneo se i na period vladavine njihovog sina Aleksandra, kada su novom kralju roditelji nastojali da nametnu različite pravce spoljne politike.
Nakon braka Aleksandra sa dvorskom damom, Dragom Mašin, Natalija je potpuno prekinula odnose sa svojim sinom pa je u inostranstvu dočekala vest o prevratu i smrti kraljevskog para, 1903. godine.
Ostarela kraljica pomagala je srpskom narodu za vreme I svetskog rata, a nakon njegovog završetka, poslednje godine svog života, proživela je u siromaštvu u jednom manastiru u Parizu gde je i umrla 1941. godine.
KRALJICA DRAGA OBRENOVIĆ
Foto: Wikimedia Commons
Supruga kralja Aleksandra Obrenovića, rođena kao Draga Lunjevica, bila je deset godina starija od svog supruga. Međutim, ovo je bila samo jedna od mnogih primedbi koje su na ovaj brak imali gotovo svi značajni činioci tog vremena. Kraljevi roditelji, vojni činovnici i pripadnici vlade smatrali su brak između kralja Aleksandra i Natalijine dvorske dame, krahom srpske države i dinastije Obrenović.
Draga, ne samo što je bila starija od Aleksandra, već je i imala jedan brak iza sebe sa uglednim inženjerom, Svetozarem Mašinom. Ovo je, uz glasine o njenoj nemoralnosti značajno uticalo na narastanje nezadovoljstva u Srbiji nakon kraljevskog venčanja.
Kraljev otac, Milan Obrenović Dragu je čak smatrao ruskim špijunom koja je za cilj imala da Aleksandra okrene ka Rusiji. Ova mogućnost, ozbiljno razmatrana, kako među tadašnjim političkim činiocima, tako i među istoričarima mogla bi da posvedoči i o velikom političkom uticaju koji je Draga eventualno mogla imati.
Međutim, nemogućnost da kralju podari naslednika i mreža raznih nepovoljnih glasina koja je obavila kraljevski par, doveli sudo zavere oficira koja je rezultirala „Majskim prevratom“, 1903. godine, u kome je kraljevski par ubijen, a srpska država krenula novim putem, predvođena novom dinastijom, Karađorđević.
KRALJICA MARIJA KARAĐORĐEVIĆ
Foto: Wikimedia Commons
Kćerka rumunskog kralja Ferdinanda Hoencolerna i praunuka engleske kraljice Viktorije, udala se za jugoslovenskog kralja Aleksandra Karađorđevića 1922. godine.
Svojim rodbinskim vezama, obezbedila je Kraljevini Jugoslaviji i dinastiji Karađorđević ogroman ugled u međunarodnim odnosima.
Posle kraljevog ubistva u Marselju, 1934. godine, postala je jedini oslonac i podrška sinovima i pripremala je prestolonaslednika Petra da jednoga dana preuzme vlast u državi.
U toku II svetskog rata, kraljica Marija je u izbeglištvu učestvovala u radu Komiteta Crvenog krsta preko koga je slala humanitarnu pomoć u Jugoslaviju.
Nakon rata i promene vlasti u Jugoslaviji, nije bila u mogućnosti da se vrati u zemlju, pa je život nastavila na jednom imanju u Kentu gde se, zajedno sa svojim sinovima, bavila poljoprivredom. Umrla je 1961. godine i sahranjena na Kraljevskom groblju u Vindzoru. Njeni posmrtni ostaci, preneti su u Srbiju, u porodičnu grobnicu na Oplencu, 2013. godine.
Preuzeto: nationalgeographic.rs
