Ukoliko nekom arheologu postavite pitanje: Koji arheološki lokalitet je najbolji za istraživanje kada je stari Rim u pitanju? Odgovor bi bio: Pompeja. Razlog za ovo, pre svega leži u činjenici da je nakon erupcije Vezuva, sloj pepepla, prašine i lave konzervirao drevne stanovnike i imovinu ovog i okolnih drevnih gradova. Tokom narednih nekoliko vekova ovi ostaci su ostali netaknuti, što je doprinelo da naučnici danas mogu da istražuju ostatke koji su praktično neizmenjeni i “zamrznuti” u vremenu.
Istraživanja u Pompeji se izvode u kontinuitetu, stoga su i oktrića redovna, ali i zbog svega prethodno navedenog – jedinstvena. Poslednje u nizu je otkriće freske unutar kuće povezane sa pekarom na kojoj se nalazi prikaz srebrnog poslužavnika sa voćem, vinom i pecivom koje neodoljivo podseća na moderne pice. S obzirom da je ona mogla da nastane najkasnije 79. godine n.e., ovo znači da je neki oblik proto pice postojao pre skoro dva milenijuma.
A ‘pizza’ painting has been found in ancient ruins of Pompeii. Archeologists presume the flat bread depicted in the painting may have been eaten with fruits such as pomegranates or dates or dressed with spices and a type of pesto sauce https://t.co/2HknHIsLJD pic.twitter.com/WWjUnQwcbE
— Reuters (@Reuters) June 28, 2023
Antropolog Marino Niola ističe kako nema ničeg jednostavnije od mešanja brašna sa vodom i pečenja testa. Ova praksa je bila poznata brojnim kulturama, a poznato je i da npr. reč focaccia, potiče od latinske reči koja je korišćena za “ognjište”. Ali i pored toga se vode rasprave o poreklu ovog jela, a neki tvrde da je pica nastala u staroj Grčkoj, kao i da se kolonizacijom juga Italije u antičkim vremenima proširila na zapad.
Direktor arheološkog parka Gabrijel Zuhtrigel navodi kako su ranije u Herkulaneumu i Pompeji rađene analize ljudskih skeleta, na osnovu kojih je ustanovljeno da su drevni stanovnici ovog regiona voleli da jedu žitarice. Nedostatak ovakve vrste istraživanja jeste da oni nisu mogli da utvrde, da li su u pitanju bile testenine, pice ili najprostije kaše.
Zuhtrigel i Niola zaključuju da danas ne može sa sigurnošću da tvrdimo odakle njihovo poreklo vuče korenje, uz dodatak da nalazi peći u Pompeji jako liče na moderne peći u kojima se prave pice. Ali, kako stvari stoje, proći će još najmanje 15 vekova pre nego što Evropljani naprave prvi sok od paradajza. I još nekoliko da Rafaelo Espozito osmisli picu kakvu znamo danas u čast Margarite Savojske.
