Miki Maus, omiljeni crtani junak koji se smatra pionirom animacije, prvi put se pojavio 1928. godine. Prema američkom zakonu o autorskim pravima, kompanija “Dizni“ bi uskoro mogla da izgubi ekskluzivna prava na neke od likova koji su najzaslužniji za univerzalnu popularnost tog brenda, uključujući i poznatog miša koji je njegova maskota.
Planirano je da Miki Maus postane javno vlasništvo 2024. godine, 95 godina od nastanka, (1. oktobra 1928. godine) – što je period posle kojeg ističu autorska prava na umetničko delo čiji je autor anoniman ili ga je autor radio pod pseudonimom.
Danijel Majeda, zamenik šefa Katedre za pravno regulisanje autorskih prava na filmu na Pravnom fakultetu u Los Anđelesu, i dugogodišnji advokat za medije i zabavu, naglašava da i prilikom isteka autorskih prava postoje određena ograničenja.
Moći ćete da koristite lik Mikija Mausa onako kako je prvobitno kreiran i da ga stavljate u sopstvene priče ili priče o Mikiju Mausu sa prvobitnim likom. Ali ako to uradite tako da ljudi pomisliti na “Dizni”, što je neminovno zato što su toliko dugo ulagali u ovaj lik, onda bi u teoriji, “Dizni” mogao reći da ste povredili njihova autorska prava – naglašava Majeda u intervjuu za “Varajeti”, prenosi “Gardijan”.
Miki Maus se prvi put pojavio u crno-belom crtanom filmu “Parobrod Vili”. Taj crtani film je bio pionir u animaciji zbog sinhronizovane upotrebe zvuka – gde pokreti na ekranu odgovaraju muzici i zvučnim efektima, lansirajući jednu od najprepoznatljivijih slika na filmu i televiziji.
Prema Nacionalnom muzeju američke istorije: “Tokom godina, Miki Maus je prošao kroz nekoliko transformacija fizičkog izgleda i ličnosti. U svojim ranim godinama, podmukli i nestašni Miki je više ličio na pacova, sa dugim šiljatim nosom, crnim očima, malim telom sa vretenastim nogama i dugim repom.”
Određeni aspekti lika koje šira javnost prepoznaje kao deo “Diznijevog” brenda zabranjeni su za umetnike koji žele da iskoriste isteklo autorsko pravo. Ako određeno delo zbuni javnost da misli da je zapravo povezano sa “Diznijem“, moglo bi da dođe do velikih pravnih posledica.
– Autorska prava su vremenski ograničena – navodi Majeda i dodaje
– Žigovi nisu. Dakle, “Dizni” bi mogao imati zaštitni znak u suštini zauvek, sve dok nastavljaju da koriste različite stvari onako kako su zaštićene, bilo da su to reči, fraze, likovi ili bilo šta drugo.
“Dizni“ može i dalje da zadrži zaštitni znak na određenim frazama ili prepoznatljivoj odeći koju nose likovi, kao što je na primer crvena košulja Vinija Pua, koji je postao javno vlasništvo
U maju 2022, republikanski senator Džoš Holi iz Misurija dospeo je na naslovne strane zbog pretnji ekspanzivnoj listi autorskih prava korporativnog giganta, nakon što se “Dizni“ javno usprotivio zakonu Floride o roditeljskim pravima u obrazovanju, koji se obično naziva “ne govori gej“ zakonu.
Doba republikanske pomoći velikom biznisu je završeno. Zahvaljujući specijalnoj zaštiti autorskih prava od Kongresa, korporacije poput “Diznija” su zaradile milijarde povlađujući raznim pokretima i aktivistima. Vreme je da oduzmemo “Diznijeve” posebne privilegije i otvorimo novu eru kreativnosti i inovacija – rekao je Holi.
Majeda ovu Holijevu reakciju naziva “čisto političkom“.
– Dizni je bio veoma aktivan u pokušajima da produži uslove autorskih prava – navodi Majeda, te dodaje:
– Produžen im je mandat za Mikija i tako dalje, ali sumnjam da će moći da dobiju dodatna produženja. Mislim da će ovo biti kraj takve prakse.
