Za očuvanje kulturnog i nacionalnog identiteta postoje brojni faktori koje treba uzeti u razmatranje kada se govori o važnosti očuvanja istog. Jedan od važnijih svakako jeste upoznavanje što većeg broja ljudi sa istorijom naše države i mesta odakle dolaze. Kao spomenici kulture i istorije, i danas, u našoj državi stoje brojne tvrđave koje svedoče o vremenu, ljudima i poreklu današnjih Srba, a u ovom tekstu ćemo se baviti utvrđenjima na Dunavu, koji je najmoćnija reka, kako kod nas, tako i u čitavoj Evropi. Sam Dunav predstavlja u neku ruku prirodnu granicu između severa i juga Evrope, a činjenice pokazuju da su kroz istoriju, moćni osvajači, kao i razni vladari, gradili upravo na obalama te reke.
Priču počinjemo tvrđavom u Baču, mestu po kojem je deo Vojvodine, Bačka i dobilo ime. Ova građevina jedna je od najočuvanijih spomenika istorije na teritoriji cele Pokrajine, a lokalitet na kom je izgrađena svedoči o dugom nizu vekova korišćenja ovog strateški odlično pozicioniranog mesta. Prema nekim izvorima, tvrdi se da je nastala u 14. veku, u vreme uspona cara Dušana i srpsko-ugarskih ratnih sukoba, što je izazvalo bojazan kod ugarskog kralja Karla Anžujskog, koji je izgradnjom utvrđenja u Baču želeo da se dodatno zaštiti od tada moćne srpske vojske Dušana Silnog.
Bač prvi put pada u turske ruke 1526. godine, nakon bitke na Mohaču, kada je tursku vojsku predvodio Sulejman Veličanstveni, međutim Srbi su je već sledeće godine povratili, da bi konačno pala u ruke Osmanlija 1529. godine. Tek više od veka kasnije, 1686. na tom prostoru se Srbi zauvek rešavaju Turaka.
Petrovaradinska tvrđava, nalazi se u istoimenoj opštini, preko puta Novog Sada, a nešto je mlađa od tvrđave Bač, te je izgrađena krajem 17. i početkom 18. veka. Projektovali su je austrijski vojni inženjeri, po ugledu na francuska utvrđenja, koja je gradio tada čuveni Voban. Predstavljala je svojevrstan „grad unutar grada“, koji je bio rezervisan za čuvare utvrđenja. Poznato je da su Mađari, tokom 19. veka, dok je trajalo buđenje nacionalne svesti Srba u Vojvodini, sa teritorije Petrovaradina bombama razrušili Novi Sad, a uloga utvrđenja u revoluciji iz 1848. godine, kada je osnovano Srpsko Vojvodstvo, preteča današnje Vojvodine, merljiva je iz više razloga. Danas i dalje predstavlja simbol tog dela Vojvodine, a redovnom sanacijom i održavanjem od strane vlasti, odoleva zubu vremena, te čvrsto stoji u gotovo identičnom stanju kao kada je izgrađena.
Beogradska tvrđava je izgrađena još za vreme Kelta na ovim prostorima, a tokom dugog istorijskog perioda od 2. do 18. veka, u njenoj adaptaciji, restauraciji i održavanju su učestvovali gotovo svi narodi koji su se nalazili na ovim prostorima, a to su Rimljani, Vizantinci, Ugari i Turci. Oni su je prilagođavali svojim potrebama, pa i danas u njoj odiše eklektični stil, te se može osetiti duh gotovo svih epoha kroz koje je naš glavni grad kroz istoriju prolazio. Bila je rušena i bombardovana tokom gotovo svakog rata, ali je odolela i danas ponosno stoji na ušću Save u Dunav, kao simbol Beograda.
Smederevska tvrđava nalazi se u gotovo samom centru istoimenog grada, a nastala je u vreme kada su sukobi između dva ogromna i jaka carstva, goreli na ovim prostorima. Sagrađena je u 15. veku, a nalazi se na ušću Jezave u Dunav i zadužbina je despota Đurađa Brankovića. Za nju se vezuju mnoge legende, a kako je izgrađena u vreme Brankovića, čija je žena bila Prokleta Jerina, u vreme čije vladavine je i pala Srbija u ruke Turaka, ova porodica je ostala zapamćena u Srbiji kao ukleta, a postoje mnogi dokazi da je Jerini samo učinjena velika nepravda, te da u suštini nije bila kriva za tadašnju tugu i stradanje srpskog naroda. Tvrđava i danas zauzima površinu od oko 11 hektara, čini trouglasti oblik, a sastoji se iz dva dela: Velikog i Malog grada.
Još jedna tvrđava koja svedoči borbi za prevlast između hrišćanstva i islama jeste utvrđenje Ram, koje se nalazi u neposrednoj blizini istoimenog sela. Kroz istoriju je bila osvajana od strane Vizantinaca, Turaka i Ugara, ali je na kraju pala u ruke srpskim despotima. Svojim zvezdastim oblikom mami posetioce, te dan danas stoji u svom punom velelepnom sjaju i mesto je koje svako treba da poseti.
Golubačka tvrđava na samom ulasku u Đerdapsku klisuru, na mestu gde je Dunav najširi i bezmalo podseća na more, predstavlja pravi arhitektonski dragulj i jedna je od najočuvanijih utvrđenja u Srbiji. Izgrađena je u 14. veku, a kao i prethodne palate služila je kao konstantno mesto borbe za prevlast između Osmanlija i hrišćana na ovim prostorima. Danas je prava turistička atrakcija, koja svojom lepotom privlači turiste iz celog sveta, i mesto je koje nikako ne treba zaobići.
Poslednja tvrđava na Dunavu u našoj zemlji, takođe se nalazi u Đerdapskoj klisuri, a podigli su je Turci u 16. veku i na njenoj teritoriji se i danas nalazi mermerna ploča posvećena turskom sultanu Mahmudu Drugom. Nosi naziv Fetislam, što znači pobeda islama. Putem prekogranične saradnje Srbije i Rumunije, u toku je izrada nacrta namenjenog obnovi ovog utvrđenja.
