Arheolozi su prilikom iskopavanja Efesa otkrili ostatake građevina sa zanimljivim nalazima za koje se veruje da su uništene u periodu kada je na ovom prostoru vođena serija ratova.
LEGENDA KAŽE DA SU EFES OSNOVALE žene ratnice, poznate kao Amazonke. Dok arheološki tragovi upućuju da je njegova teritorija bila naseljena još od bronzanog doba, a da je na mestu nekadašnje prestonice Arzava osnovan grad od strane atičkih i jonskih kolonijalista koji će postati slavan u vekovima koji dolaze.
Tokom klasične grčke ere bio je jedan od dvanaest gradova Jonske lige, i u tom preriodu postaje veliki urbani centar sa monumentalnim zgradama, među kojima su se izdvajale biblioteka i pozorište – koje je moglo da primi 24.000 gledalaca. Ali i mesto hodočašća zbog Artemidinog hrama koji se nalazio u neposrednoj blizni, a koji je proglašen za jedno od sedam svetskih čuda starog sveta. Pod rimsku vlast potpada 129. godine p.n.e., nakon Eumenove pobune. Antički izvori navode da je u tom trenutku u gradu stanovalo oko 200.000 stanovnika. Tokom 1. veka p.n.e., grad je postao sedište guvernera i glavni trgovinski centar regiona. Interesantan podatak je da je grčki filozof i istoričar Strabon govorio kako Efes predstavlja drugi po važnosti grad u carstvu.
Stoga ne čudi činjenica da za istraživače predstavlja pravo blago. Iako većina zgrada koje se danas mogu videti potiču iz perioda za vreme i posle vladavine cara Avgusta Oktavijana, ispod slojeva zemlje kriju se mnogobrojni artefakti iz različitih epoha. Jedan od takvih nalaza je i skorašnje otkriće austrijskih arheologa – ranovizantijski i gastonomski kvart na Domicijanovom trgu, koji je nekada predstavljalo istaknut javni prostor u neposrednoj blizini Gornje Agore.
Exceptional discovery: an excellent preserved early Byzantine business and gastronomy district discovered in Ephesos under a burnt layer. The area was presumably destroyed in 614/615 AD.
It is the most important discovery in the city since the…1/2#archaeology #Turkey pic.twitter.com/xubsEWINVp— Nina Willburger (@DrNWillburger) October 30, 2022
Nalazi sa rimskog trga sugerišu da je područje iznenada uništeno 614/615. godine, nakon čega je prekriveno debelim slojem paljevine. Tim se fokusirao na iskopavanje strukture koja se sastojala od nekoliko poslovnih prostora površine 170 kvadratnih metara, čiji zidovi su očuvane do visine od 3,4 metara. U njima su otkriveni nalazi ulomaka keramike, uključujući cele činije sa ostacima morskih plodova i amfora sa ostacima slane skuše. Pronađene su i koštice od breskve, badema i maslina, kao i ugljenisani grašak i mahunarke, ali i četiri zlatnika i preko 700 bakarnih novčića.
Zaključak je da su one nekada služile kao kuhinje, ostava, radionica, taverna i prodavnica svetiljki i hodočasničkih suvenira – na šta ukazuje otkriće oko 600 malih boca koje su prodavane hrišćanima. Arheolozi na osnovu nalaza koji ukazuju na razaranje pretpostavljaju da je struktura uništena tokom vizantijsko-sasanidskog rata iz perioda od 602. do 628. godine n.e., tj. serije ratova vođenih između Vizantijskog carstva i Sasanidskog carstva Irana.
