Novac iz inostranstva stiže na račune više od milion građana Srbije, a u proteklih godinu dana porastao je i broj onih koji dobijaju ovu vrstu “pomoći”, ali i količina novca koju su primili.
Prema podacima Narodne banke Srbije, priliv po osnovu doznaka u prvih šest meseci bio je oko 2,1 milijarde evra i veći je za oko 30 odsto u odnosu na isti period prošle godine.
U NBS kažu za Euronews Srbija da se na osnovu podataka o geografskoj strukturi doznaka za prvo tromesečje vidi da je ona ostala stabilna. Već godinama, najviše doznaka stiže iz Nemačke, pa je ove godine čak 26 odsto novca, odnosno više od četvrtine stiglo iz ove zemlje. Na drugom mestu je Švajcarska sa 13 odsto, a slede Austrija sa 10 i SAD sa 7 odsto, piše Euronews.
NBS koristi metodologiju platnog bilansa Međunarodnog monetarnog fonda, prema kojoj su doznake obuhvaćene kroz stavku koja se naziva lični transferi i koja obuhvata doznake radnika, penzije i druga socijalna primanja, kao i pomoći i poklone iz inostranstva, upućene fizičkim licima rezidentima Srbije.
Profesor Ekonomskog fakulteta u Beogradu Ljubodrag Savić kaže da su doznake važne za privredu i ukazuje da je dobro što, posle blagog pada tokom perioda pandemije, njihov iznos ponovo raste. On napominje da se u Srbiju godišnje slije oko tri, ili tri i po milijarde evra po osnovu doznaka i napominje da su one bitan deo ekonomskih aktivnosti.
– Još iz vremena Jugoslavije, od kada je otvorena mogućnost da naši radnici idu u Zapadnu Evropu i rade tamo, doznake imaju veliki značaj za našu ekonomiju, odnosno za platni bilans zemlje. To popravlja platni bilans, a taj novac stiže u zemlju, iako država ne mora da se trudi oko njega”, objašnjava Savić.
Ukazuje da je značaj doznaka i u tome što se taj novac neretko koristi za otvaranje novih malih biznisa, ali i za renoviranje kuće, kupovinu automobila što implicira da ima veliku važnost i utiče i na potrošnju domaćinstava.
– To je značajan iznos, a za razliku od zaduživanja, državu ništa ne košta. Za privredu je od velike koristi jer neko od tog novca ulaže u posao u Srbiji, napominje Savić.
Prema podacima Narodne banke Srbije, tokom prvih šest meseci 2022. godine priliv po osnovu doznaka iznosio je 2,16 milijardi evra, što je za 31,8 odsto više u odnosu na priliv od 1,64 milijarde evra koliko je zabeleženo u prvoj polovini 2021. godine.
Tokom prošle godine se u Srbiju slilo 3,635 milijardi evra po osnovu doznaka, a u NBS su objasnili da je uticaj pandemije na priliv doznaka u Srbiju bio privremenog karaktera i da je do oporavka ovih tokova došlo već u poslednjem tromesečju 2020. godine, dok je u 2021. priliv doznaka za 3,4 odsto bio veći nego u pretpandemijskoj 2019. godini.
Srbija inače spada u zemlje sa jako visokim doznakama iz inostranstva. Procena Svetske banke je da je 2019. u našu zemlju stiglo oko 4,2 milijarde dolara iz dijaspore, što je više od sedam odsto BDP-a. Te godine količina novca koji su poslali gastarbajteri, ili je stigao kao inostrane penzije, bio je veći od novca koji su uložili u fabrike i druge biznise svi strani investitori.
U registru primalaca 1,1 milion građana
Narodna banka Srbije vodi Jedinstveni registar korisnika novčane doznake od 1. juna 2020. godine. Ovaj registar sadrži podatke o korisnicima koji su koristili platnu uslugu izvršavanja novčane doznake počev od dana stupanja na snagu Odluke o bližim uslovima i načinu vođenja Jedinstvenog registra korisnika novčane doznake, odnosno od 22. februara 2020. godine.
– U njemu se, uz strogo vođenje računa o zaštiti podataka o ličnosti, vode podaci samo o korisnicima novčanih doznaka koje su izvršene putem globalnih servisa za brzi prenos novca Western Union, MoneyGram, Ria, a ne i o novčanim doznakama, odnosno ličnim transferima) koje se izvršavaju preko računa u bankama, navode u NBS.
U njemu je registrovano ukupno 1.116.053 korisnika platne usluge izvršavanja novčane doznake koji su primili novčana sredstva i 470.713 korisnika koji su slali novčana sredstva u inostranstvo.
Rano za podatke o doznakama iz Rusije Ukrajine
Na pitanje da li je od početka rata u Ukrajini, povećan priliv deviza iz Rusije i Ukrajine iz NBS za Euronews Srbija kažu da su podaci o geografskoj strukturi priliva doznaka trenutno dostupni za prvo tromesečje 2022.
Napominju da, pošto je sukob počeo 27. februara, još ne mogu dati preciznu ocenu o kretanju doznaka iz Rusije i Ukrajine pre i posle sukoba.
– Ono što vidimo je da se priliv doznaka iz Rusije i Ukrajine u prvom tromesečju 2022. kretao na prosečnom pretpandemijskom nivou, kažu u NBS.
