Lokalitet Mali Petreš evidentiran je u okviru pisane arhivske građe, a paralelno je kartiran i na geografskim mapama ovog područja, tokom 18. veka. Predstavlja geografsko područje, locirano oko 9 km nizvodno od Apatina, uz samu levu obalu Dunava. U zavisnosti od autora geografskih karata, kao i za koje su se potrebe one izrađivale, toponim Mali Petreš je tokom 18. i 19. veka upisivan različitim jezicima, i u različitim varijantama.
Na karti apatinskog atara iz 1764. godine, upisan je, kao i svi elementi (nazivi vodenih površina, šuma, kopnenih celina, itd.), na latinskom jeziku (koji je u tom periodu bio u oficijelnoj upotrebi). Kartiran je pod nazivom Petrics minus (Mali Petrič). Lociran je između glavnog toka Dunava (zapadna granica), dok je sa ostalih strana bio jasno ograničen starim tokom Dunava, odnosno starim Dunavcem. Nasuprot njemu, koji predstavlja relativno mali lokalitet, uz desnu stranu Dunava, pružao se prema severu lokalitet velikih razmera pod nazivom Insula Petrics majus (Ostrvo veliki Petrič). Već na brojnim mapama iz 19. veka (npr.1825.), toponim je upisan na mađarskom jeziku kao Kiš Petreš (Mali Petreš).
Ribolovni tereni na Dunavu, duž lokaliteta Mali Petreš oduvek su spadali u kategoriju najbogatijih ribolovnih revira na apatinskom delu Dunava, tako da su bili omiljena destinacija apatinskih alasa. Na tom mestu je formirana ribarska stanica, gde je tokom čitave godine boravila ribarska družina koja je zakupljivala ovaj lokalitet. Građevinski objekti, podizani na ovoj ribarskoj stanici bili su uglavnom od organskog materijala uzetog iz neposredne okoline (drvene oblice, sa prepletom, za formiranje zidova ribarskog objekta, kao i trska za pokrivanje krovne konstrukcije). Zidovi su bili oblepljivani blatnim premazom koji je nakon sušenja pojačavao stabilnost objekta i pojačavao termičku izolaciju. U periodu posle Drugog svetskog rata, 1950-ih godina, počelo se sa izgradnjom tipskih ribarskih objekata na nekoliko ribarskih stanica, među kojima i na Malom Petrešu. Objekat je izgrađen, tokom 1955. godine, od tvrdog materijala, opeke, i bio je podignut na nekoliko visokih stubova (takođe od opeke), radi zaštite od visokog vodostaja Dunava, dok je krovna konstrukcija, formirana na «četiri vode», bila pokrivena «biber» crepom. Komunikacija između donjeg i gornjeg nivoa zgrade, oko kojeg se pružala drvena veranda, obavljala se preko drvenog stepeništa sa rukohvatom.
Prilikom povratka sa teškog i celodnevnog ribolovnog rada, ribari su voleli da se međusobno, tokom večere, druže i prepričavaju dnevne doživljaje. Pod uticajem većih količina popijenog vina, priče o natčovečanskoj borbi sa izgubljenim kapitalnim ulovima, neverovatnih dimenzija, bile su, radi unošenja napete atmosfere, kao i radi podizanja profesionalnog nivoa ugleda pripovedača, često preterane i sa malo verovatnoće u njihovu istinitost. U slučaju da je priča bila toliko neverovatna da je prisutni alasi nisu mogli prihvatiti (mada su alasi bili nadaleko poznati po većem ili manjem preterivanju i čuvenim «ribarskim pričama», koje su postale sinonim za neistinu), na ribarskim stanicama je praktikovan interesantan običaj. Naime, na pogodnom mestu, zakucan je šaran, modelovan od lima ili tanke drvene ploče, na čijem se prednjem delu glave nalazilo zvonce, dok se na suprotnom kraju, repnom peraju, nalazio montiran kanap. Ukoliko je prilikom prepričavanja dnevnih doživljaja, ribar toliko preterao da priču nisu mogli da, i pored najbolje volje, prihvate prisutni ribari, morao je na njihov zahtev da ode do zakucanog modela šarana, i povuče ga pomoću kanapa za rep. Oglašavanje zvona na prednjem delu bio je svojevrsan signal i specifična kazna za ribara što je baš u tolikoj, neprihvatljivoj meri, preterao sa lažima.
Zahvaljujući izuzetnoj popularnosti i dugotrajnom boravku legendarnih apatinskih alasa na Malom Petrešu, Alekse i Koste Krpjana (ribari rumunskog etničkog porekla), koji su doneli na ovo ribolovno područje, do tada nepoznatu ribarsku mrežu, setku, (napravila malu „revoluciju“ u ovdašnjem ribolovu i podigla nivo ulova na predratni, sa nekoliko puta manjim brojem ribara), ova ribarska stanica, pored oficijelnog, dobija i alternativni toponim-Rumuni. Ovaj fenomen, uporedno korišćenje i zvanično kartiranje oba toponima za jedan geografski lokalitet, je jedinstven u toponomastici apatinskog područja.
Autor-Tomislav Šimunović
Izvor: Radio Dunav
