Povodom obeležavanja 170. godišnjice održavanja Majske skupštine u Sremskim Karlovcima, na kojoj je proglašeno osnivanje Srpske Vojvodine, prof. dr Saša Marković sa Pedagoškog fakulteta u Somboru održao je tribinu u Odžacima.
Tribinu “Srpska Vojvodina od osnivanja 1848. do prisajedinjenja 1918.” koja je organizovana u utorak, 15. maja u skupštinskoj sali Sportskog centra Odžaci, otvorio je direktor te javne ustanove Miroslav Stanković.
Borba za očuvanje nacionalnog identiteta u okviru Habzburške monarhije utemeljena je u istorijsku svest srpskog naroda, kazao je profesor Marković, istakavši da je ideja o teritorijalno-političkoj autonomiji Srba na prostoru Ugarske prolazila kroz ogromna istorijska iskušenja.
– To je davnašnja želja srpskog naroda još iz onog vremena kada je počeo da naseljava ove prostore, posle pada srpske despotovine u turske ruke, a taj proces je intenziviran naročito tokom austrijsko-turskih ratova. Srbi su u tim ratovima često bili na strani Austrije, a ona je umela da izneveri očekivanja Srba, što je dovodilo do osvete Turaka i pomeranja srpskog stanovništva prema severu – naveo je Marković.
Srbi se u tim seobama naseljavaju na prostore koje su Mađari smatrali delom Ugarske kraljevine koja je ušla u sastav Austrijske carevine.
Mađari koji su se tokom revolucije 1848/1849. borili za svoja nacionalna prava i autonomiju u okviru Habzburške monarhije, ta ista prava nisu priznavali drugim narodima koji su živeli u okviru Ugarske, zbog čega je vremenom sve više rastao antagonizam između mađarskog plemstva i predstavnika srpskog naroda.
– Srbi su računali na pomoć Beča u borbi protiv Mađara koji su hteli da Srbe pounijate, odnosno da im onemoguće slobodu veroispovesti, koja je u to vreme značila očuvanje nacionalnog identita – kazao je Marković, istakavši ulogu koju su u očuvanju srpskog identiteta na prostoru Habzburške monarhije imali ugledni sveštenici koji su osnivali škole i negovali obrazovanje.
U periodu 1848. godine srpska vodeća intelektualna elita smatra da je nastupio povoljan trenutak da se ponovo predstavi ideja o stvaranju nečeg što se zove autonomna srpska teritorija, ne samo konfesionalno već i politički i administrativno autonomna u okviru Habzburške monarhije.
Na Majskoj skupštini održanoj od 13. do 15. maja 1848. godine u Sremskim Karlovcima proglašena je Srpska Vojvodina, koja se sastojala od Banata, Bačke, Srema i Baranje.
– Majska skupština i odluke koje je formulisao mitropolit Josif Rajačić su trebale su da budu iskorak ka srpskoj autonomiji i da dovedu do toga da se stvori Srpsko Vojvodstvo. Zato su odluke te skupštine, koje inače ni Beč ni Pešta nisu prihvatili, bile značajan izraz srpskog nacionalnog pokreta i predstavljaju pokušaj stvaranja srpske samostalne nacionalne države i razvoja nacionalne svesti kod Srba – istakao je Marković.
Nakon sloma revolucije 1848/1849. godine i poraza Mađara, Srbi koji su se borili protiv Mađara su kao nagradu dobili Srpsko Vojvodstvo i Tamiški Banat, crkveno-školsku autonomiju. To nije bilo no što su Srbi tražili na Majskoj skupštini, ali je bio jedan iskorak ka autonomnosti.
Srpsko Vojvodstvo i Tamiški Banat je trajalo desetak godina, do usvajanja Austro-ugarske nagodbe kojom je preuređena Habzburška monarhija. Tim istorijskim dogovorom Beča i Pešte koji je trebalo da ulije novu snagu Habzurškoj monarhiji, nisu uvaženi interesi Srba na prostoru Austro-ugarske.
Ideja Srpske Vojvodine je postala stvarnost 1918. godine, na Velikoj narodnoj skupštini u Novom Sadu na kojoj je usvojena odluka o prisajedinjenju Bačke, Banata i Baranje Kraljevini Srbiji. To je bila kruna borbe srpskog naroda koja je počela 1848. godine, zaključio je profesor Marković.
Izvor: Radio Odžaci
