Svetska Zdravstvena Organizacija procenjuje da u zemljama u razvoju godišnje ima preko 700 miliona epizoda proliva kod dece do 5 godina starosti, koja i najčešće oboljevaju. Najčešći uzročnici infekcija koje se prenose hranom su norovirusi, a zatim slede bakterije kao što su Salmonella, Clostridium perfringens, Campylobacter, Staphylococcus aureus… Neki od ovih uzročnika su vrlo infektivni, pa se mogu preneti i kontaktom sa obolelom osobom, dok je za one manje zarazne neophodna velika količina mikroorganizama, pa je njihovo prenošenje rezervisano za kontaminiranu hranu i vodu.
Klinička slika
Najčešće manifestacije su proliv i povraćanje, koji mogu biti praćeni blago povišenom temperaturom i bolovima u stomaku. Ukoliko dete ne unosi dovoljno tečnosti da bi se nadoknadio gubitak, može doći do dehidratacije, što i jeste najveća opasnost, naročito kod male dece. Znači dehidratacije su suve usne i jezik, proređeno mokrenje ( suva pelena! ), ubrzan srčani rad, letargija… Može doći i do narušavanja odnosa i ravnoteže elektrolita (soli ) u krvi, pogotovo ukoliko se detetu daju neodgovarajući napici ( npr. čista voda ).
U zavisnosti od uzročnika, klinička slika može imati i neke specifičnosti.
Norovirusi su mali virusi koji su odgovorni za epidemije kod starije dece i odraslih, ali i za zimske epidemije kod odojčadi. Retko se dijagnostikuju, jer laboratorijski test nije u širokoj upotrebi. Ove epidemije su tipične za kolektive, gde se najčešće virus prenosi sa zaražene osobe putem hrane. Nakon kraće inkubacije ( 12h ) javlja se povraćanje i mučnina, koji dominiraju kliničkom slikom. Bolest traje 1-3 dana.
Staphylococcus aureus – u hranu dospeva sa zaražene osobe prilikom njenog pripremanja, a zatim oslobađa svoj toksin, čijim unošenjem i nastaje bolest. Kada je toksin već dospeo u hranu, ne može se uništiti prokuvavanjem! Inkubacija je vrlo kratka ( do 6h ), a početak je vrlo buran, sa obilnim povraćanjem i prolivom, praćenim bolovima u stomaku. Tegobe prolaze spontano nakon 1-2 dana.
Bacillus cereus – u adekvatnim uslovima ( nedovoljno termički obrađena hrana ( pirinač, meso ), ili nepravilno rashlađivana ) proizvodi toksin koji prouzrokuje bolest. Javljaju se povraćanje i proliv, obično blagog stepena, koji prolaze nakon 1-2 dana.
Escherichia coli – 3 „podvrste“ prouzrokuju vodeni proliv različite težine. Po oziljnosti komplikacija izdvaja se jedan serotip – E.coli O157:H7, koja može dovesti do razvoja tzv. hemolitičko uremijskog sindroma ( anemija, trombocitopenija ( smanjen broj trombocita ) i bubrežna insuficijencija (slabost) ), što je razlog da brigu o detetu preuzme pedijatrijski nefrolog, u bolničkim uslovima.
Salmonella – infekcije putem hrane su vrlo česte. Inkubacioni period je oko 36 h, nakon čega se javlja bol u stomaku, povraćanje i proliv ( često sa primesama krvi ), koji traje oko 7 dana. Klinička slika u nekim slučajevima može zahtevati hospitalizaciju. Nakon akutne faze, može se javiti faza kliconoštva ( naročito kod dece mlađe od 5 godina ), tokom koje su bakterije i dalje prisutne u stolici ( moguće prenošenje na osobe u kontaktu sa kliconošom! ). Upotreba antibiotika može produžiti fazu kliconoštva, zbog čega je rezervisana samo za specifične slučajeve ( bebe mlađe od 3 meseca, imunokompromitovane osobe i sl ).
Shigella – bakterija odgovorna za najveći broj smrtnih ishoda usled dijarealnih poremećaja u nerazvijenim zemljama. Inkubacija traje do nedelju dana, a najizraženiji simptomi prolaze u prva 3 dana. Kliničku sliku karakteriše povišena telesna temperatura, bolovi u stomaku i proliv ( vodeni ili sa primesama krvi ), i može varirati od blage, koja spontano prolazi, do teške, uz moguće ozbiljne komplikacije ( konvulzije, hemolitičko uremijski sindrom itd). Kod tečkih kliničkih slika u terapiju se uvodi antibiotik.
Campylobacter – vrlo čest uzročnik oboljenja koje se prenose hranom ( živinsko meso, nepasterizovano mleko, kontaminirana voda ). Inkubacioni period je od 2-5 dana, nakon čega se javlja proliv koji može sadržati primese krvi, bolovi u stomaku i povišena telesna temperatura. Bolest obično traje do 2 dana, ali može trajati i duže od nedelju dana, naročito kod imunokompromitovanih osoba. Moguće komplikacije su autoimune prirode ( npr. zapaljenje zglobova ). Antibiotska terapija se ne upotrebljava rutinski, nego samo u određenim slučajevima.
Preuzeto: Mojpedijatar.co.rs
