Pre nešto više od 500 godina čitava jedna civilizacija nestala je sa Zemlje. Nestanak drevnog naroda Asteka decenijama je povod naučnih istraživanja – zbog čega se to dogodilo?
Regionom Južnog Meksika tokom 15. i 16. veka vladali su Asteci – indijanski narod koji su činila tri plemena. Ovaj narod, koji je brojao oko 15 miliona pripadnika, je 1545. godine pogodila misteriozna bolest zbog koje je za samo nekoliko godina nestalo 80 odsto ove populacije.
Bolest nazvana “kokolici”, kod ljudi je izazivala groznicu jaku glavobolju, krvarenje iz očiju, nosa, usta.
Uzrok nastanka ove epidemije je godinama bio predmet naučnih rasprava, a niko od naučnika nije sa sigurnišću mogao da tvrdi zbog čega je došlo do masovnog širenja bolesti.
Iz godine u godinu naučnici suisključivali velike i male boginje. Tehnologija je napredovala, a potencijalno rešenje misterije je bilo sve bliže.
Budući da ne postoji konsenzus oko uzroka epidemija, jedna grupa naučnika vođena Johanom Krausom, evolutivnim genetičarem sa Maks Plankovog univerziteta iz Nemačke, pokušala je da reši ovo pitanje. Kraus i njegova grupa su usmerili svoje istraživanje na groblje pod imenom Teposcolula-Yucundaa koje se nalazi u području južnog Meksika, i koje je povezano sa epidemijama iz gore pomenutog najsmrtonosnijeg perioda. Uzevši zube sa 29 sahranjenih osoba naučnici su ekstraktovali i sekvencirali njihov DNK. Zahvaljujući DNK analizi zuba davno preminule žrtve, naučnici su uspeli da utvrde da je uzrok masovnog umiranja Asteka bila bakterija salmonele, koja izaziva tifus.
“Kokolici epidemija je bila jedna od nekoliko koja je pogodila današnji Meksiko nakon dolaska Evropljana. Ali, epidemije koje su usledile posle te su bile mnogo smrtonosnije. O uzrocima epidemija raspravlja se vekovima, ali sada smo u mogućnosti da damo odgovor na ovo istorijsko pitanje”, izjavio je Ašild Vagen sa nemačkog univerziteta Tubingen.
Ova epidemija smatra se jednom od najsmrtonosnijih u ljudskoj istoriji sa gotovo identičnim tragičnim ishodom koji je imala “Crna smrt” koja je u 14. veku ubila 25 miliona ljudi u zapadnoj Evropi, što je gotovo pola ukupne populacije tog regiona u to vreme.
Evropski kolonizatori su sa sobom doneli i bakterije, na koje lokalno stanovništvo nije imalo razvijen imuni sistem.
Dve decenije pre ove epidemije, odmah posle dolaska Španaca, u današnjem Meksiku i delu Gvatemale, od epidemije malih boginja umrlo je između pet i osam miliona ljudi. Potom se dogodila nova epidemija koja je za dve godine ubila polovinu populacije.
“U gradovima su kopane ogromne rupe u koje su, od jutra do mraka, smeštana tela žrtava. Ljudi ništa drugo nisu radili samo su trpali tela u jame”, zapis je jednog francuskog istoričara.
Još u ono vreme lekari su utvrdili da simptomi te bolesti nisu odgovarali simptomima boginja i malarije. Sada, 500 godina kasnije, zahvaljujući analizi skeleta davno preminulih, utvrđen je najverovatniji uzrok nestanka čitave civilizacije. Naučnici su našli tragove bakterije salmonele…
Ko su bili Asteci?
Pre dolaska španskih osvajača, Asteci su imali izuzetno složen sistem socijalne strukture, obrazovanja, porodice i umetnosti. Imali su i bizarne kanibalističke obrede, prinosili su ljudske žrtve i prodavali svoju decu kao robove.
1) Deca su im išla u školu – Asteci su imali razvijene porodične odnose, smatrali su da roditelji moraju da podučavaju svoju decu, ali su imali i obavezno javno školovanje. Imali su odvojene škole za dečake i za devojčice.. Dečaci su od sveštenika učili o istoriji, astronomiji, umetnosti i politici, dok su devojčice išle na zanate, poput tkanja, časove kuvanja…
2) Asteci su imali jedinstven robovlasnički sistem – U ovoj civilizaciji bilo je uobičajeno da siromašne porodice prodaju svoju decu kao roblje. Takođe, prodavali su i sebe! Ali ovi robovi su imali mnogo bolji položaj od većine robova u istoriji. Mogli su da se ožene, da imaju decu, svoj lični posed – pa čak i svoje robove!
Rob je slobodu mogao da dobije na tri načina. Najpre, tako što bi otišao do bilo kog hrama i tamo se predstavio. Drugi način za sticanje slobode bio je da pobegne od gospodara i da stane na ljudski izmet pre nego što ga ovaj uhvati. Ako bi rob pobegao od gospodara – jedino je gospodaru bilo dozvoljeno da ga juri i niko nije smeo da mu pomogne. Slobodu su mogli i da kupe, s obzirom na to da su imali mogućnost da imaju svoju imovinu.
3) Imali su svoje pismo – jezik Asteka zvao se N’ahuatl. Pismo se sastojalo od stotina slikovitih simbola. Priličan broj ovih simbola su bile jednostavne slike. Crtež ribe predstavljao je ribu, crtež mačke – mačku… Asteci, uglavnom sveštenici, pisali su o verskim obredima, vodili su evidencije o porezima… Imali su i svoje knjige (kodeksi). Papir su pravili od kože jelena ili kore drveta.
4) Cenili su umetnost i bavili se sportom – umetnost Asteka je prvenstveno bila zastupljena u religiji. Svojim umetničkim radovima uglavnom su odavali počast bogovima, ali i počasti velikim ratnicima. Bili su vešti vajari, pravili su statue od kamena, od zelenog žada ili od providnih kristala. Za ovakve poduhvate koristili su jednostavne alate izrađene od drveta, kamena i kostiju. Od perja su pravili odeću za plemiće i kraljeve, a kapa kralja Montezume II, recimo, napravljena je od perja čak 250 različitih ptica!
Bavili su se i sportom, posebno im je bila draga igra Ullamaliztli (veoma slična današnjoj košarci). Igra u kojoj se koristila neka vrsta lopte, što je bilo prilično napredno za to vreme. Cilj igre bio je da se lopta probaci kroz mali prsten od kamena. Lopta nije smela da dodirne tlo, a igrači su je mogli dotaći samo glavom, laktovima, kukovima i kolenima.
5) Prinosili su ljudske žrtve – ljudske žrtve bile su sastavni deo religije Asteka, kao što je bio u mnogim drugim društvima u Novom svetu, uključujući i Maje. Jedno od glavnih uverenja Asteka bilo je da je Huitzilopochtliu, bogu Sunca, potrebna stalna hrana u obliku ljudske krvi. Žrtvovali su se uglavnom ratni zarobljenici, a nije bila retka pojava da se neko sam prijavi da bude žrtva, jer se taj čin doživljavao kao vrhunac plemenitosti i časti.
Prema podacima španskih osvajača, ovi obredi su bili česti i masovni, mada su istoričari doveli u pitanje verodostojnost ovih izvora, smatrajući da su Španci preterivali kako bi opravdali svoja osvajanja i zločine. Ipak, drugi izvori pokazuju da je masovnih rituala ovog tipa zaista bilo i da je godišnje oko 20.000 ljudi ritualno žrtvovano!
Izvor: Mondo/National Geographic Srbija
Preuzeto: nationalgeographic.rs
