Na današnji dan, 1. februara 1748. godine, ukazom carice Marije Terezije, Novi Sad je dobio status slobodnog kraljevskog grada u okviru Habzburške monarhije.
Tom prilikom je grad i dobio svoje ime (lat. Neoplanta), a Marija Terezija je izdala edikt u kom se navodi da ona, “carica rimska, a kraljica Ugarske, Češke, Dalmacije, Hrvatske, Slavonije, Rame, Srbije, Galicije, Lodomerije”, daje svima na znanje da “taj toliko puta spominjani naš Petrovaradinski kameralni grad, koji leži na drugoj strani Dunava u bačkoj županiji na zemljištu Sajlovo” učini slobodnim, kraljevskim gradom.
Takođe, ukinuto mu je dotadašnje ime Petrovaradinski Šanac.
U to vreme, Novi Sad je bio središte kulturnog, političkog i društvenog života celokupnog srpskog naroda, koji tada nije imao sopstvenu državu. Prema podacima iz prve polovine 19. veka, ovo je bio i najveći grad nastanjen Srbima. Oko 1820. godine, Novi Sad je imao oko 20.000 stanovnika, a oko dve trećine činili su Srbi, dok današnji najveći srpski grad Beograd nije dostigao približan broj stanovnika pre 1853. godine.
