Ko su bili stanovnici jednog od najvećeg i najstarijeg potopljenog grada? Kako su živeli i zbog čega su morali da napuste svoje naselje? Odgovori na neka od pitanja i dalje su misterija.
Pred Ehudom Galilom se 1984. godine otvorila istorija. Nedaleko od obale sela Atlit Bej u blizini Haife u Izraelu, na dnu Sredozemnog mora, naišao je na milenijumima pod peskom skrivane ruševine drevnog grada.
Nemoguće je i zamisliti koliko tajni čuva Sredozemno more. Bilo je saučesnik mnogih migracija, domaćin brodovima otežalim pod robom sa svih strana sveta, pomorcima i ratnicima. Neke će tajne zauvek ostati u dubinama, dok pojedine uspevaju da isplivaju i daju nam uvid u živote ljudi koji su vekovima i milenijumima pre nas Zemlju nazivali domom.
Nekada naselje, danas podvodno arheološko nalazište, na koje je Galil naišao, datirano je u VII milenijum pre nove ere. Peščano dno ga je sačuvalo od propadanja, a sačuvalo je veliki broj ljudskih kostura koji su ležali u grobovima.
Ovo naselje se danas nalazi između osam i dvanaest metara ispod nivoa mora i prekriva površinu od 40.000 kvadratnih metara. Atlit Jam, kako su lokalitetu arheolozi dali ime, predstavlja jedno od najstarijih i najvećih podvodnih naselja ikada otkrivenih.
Otkrivene su brojne kuće, kamenom ograđeni bunari, nizovi dugih zidova koji su nekada nešto povezivali, svetilišta, kamenom popločana područja, ostaci flore i faune i misteriozna statua.
Meštani su, pokazuju arheološki ostaci, verovali u moć prirode. O tome svedoči sedam stubova vidine do dva metra, postavljenih u polukrug, a koji se nalaze u centru naselja. U kamen su uklesani simboli koji sugerišu da su stubovi bili postavljeni oko izvora pijaće vode, kao i da su oko njega vršeni rituali.
U bunaru dubine 5,5 metara otkrivene su kosti životinja, kamenje, ostaci drveta i kremena, i još neidentifikovanih artefakata. Pretpostavlja se da je bunar u nekom trenutku prestao da se upotrebljava, najverovatnije zbog podizanja nivoa mora, koje je uprljalo pijaću vodu, te da je počeo da se koristi za kao jama za odlaganje.
The 9,000-year-old #underground #megalithic #settlement of Atlit Yam – http://t.co/rQ99GGkdK0 pic.twitter.com/asVusQjNWA
— Ancient Origins (@ancientorigins) May 25, 2015
Život u Atlit Jamu
Istraživači su u Atlit Jamu pronašli tragove više od 100 vrsta biljaka koje su tu rasle ili su prikupljene iz divljine, a među životinjeskim ostacima identifikovane su i divlje i pripitomljene životinje, uključujući ovce, koze, svinje, pse, što sugeriše da su stanovnici su uzgajali i lovili životinje za prehranu. Ovo naselje pružilo je i dokaz o jednom od prvih pripitomljavanja goveda. Pored toga, otkriveno je više od 6.000 ribljih kostiju.
Pretpostavlja se da je naselje bilo najaktivnije na prelazu između perioda lovaca-sakupljača u period prvih poljoprivrednika.
Pronađeno je i desetak grobova u glini prekriveni gustim slojevima peska, kako unutar kuća tako i u blizini grada, a ukupno je otkriveno 65 ljudskih ostataka.
Jedno od najznačajnijih otkrića do kog su došli naučnici tokom analize skeleta je prisustvo tuberkuloze unutar zajednice. Skeletni ostaci žene i deteta, pronađeni 2008. godine, tada su postali najraniji poznati slučajevi tuberkuloze u svetu. Veličina kostiju novorođenčeta i opseg oštećenja koja su nastala od tuberkuloze sugerišu da je majka prenela bolest svom detetu nedugo nakon porođaja.
Kako je potopljen Atlit Jam?
Jedna od najvećih arheoloških zagonetki Atlit Jama je kako je potopljen? Odgovori na ovo pitanje doveli su do rasprava unutar akademske zajednice.
Studija koju je vodila Marija Parešči iz italijanskog Nacionalnog instituta za geofiziku i vulkanologiju u Pizi upućuje na to da je vulkanski kolaps Istočnog brda Etne pre 8.500 godina verovatno uzrokovao 40 metara visoki cunami koji je za svega nekoliko sati potopio neke mediteranske obalne gradove. Pojedinim naučnicima potvrda ove teorije leži u otkriću ostataka hiljada riba.
Međutim, drugi istraživači sugerišu da nema čvrstih dokaza koji bi ukazivali na to da je cunami izbrisao naselje. Uostalom, kameni krug ostao je na mestu gde je bio izgrađen. Jedna od alternativa je da su klimatske promene bile uzrok topljenja leda na polovima, što je postepeno podizalo nivo mora, te je naselje polako bilo plavljeno što je dovelo do postepenog napuštanja sela.
Preuzeto: nationalgeographic.rs
Foto: Shutterstock
