PLANINE
Rtanj
Najmisterioznija srpska planina iz godine u godinu privlači sve veći broj posetilaca, istraživača, ali i “malih zelenih”, kako tvrde ljubitelji vanzemaljaca širom sveta.
Planina Beljanica
Moćna planina Beljanica okružena je jakim kraškim vrelima, a po svojoj snazi, izgledu i načinu isticanja, dva izvora su ovde posebno zanimljiva: vrelo Mlave, u Žagubici i Krupajsko vrelo u zapadnom podnožju planine na oko 35 kilometara od Žagubice.
Homoljske planine
Homoljske planine pripadaju grupi Кarpatsko-balkanskih planina. Izgrađene su pretežno od škriljaca i krečnjaka. Imaju pravac pružanja zapad-istok i smeštene su između Zviške kotline na severu i Žagubičke kotline na jugu, kao i između Mlavske kotline na zapadu i izvorišnih delova Gornjeg Peka na istoku. Prosečna visina je oko 900 metara, a najviša tačka iznosi 962 metra.
Stara planina i njeni vodopadi
Stara planina, visokoplaninski masiv, spada u grupu venačnih planina. Glavni venac dugačak je oko 550 kilometara, i proteže se od Zaječara do Crnog mora. Deo ovog venca predstavlja prirodnu granicu između Srbije i Bugarske. Drugo ime Stare planine je Balkan, po čemu je Balkansko poluostvro dobilo ime. Najviši vrh, na Staroj planini, a i u Srbiji, je Midžor, na nadmorskoj visini od 2.169 metara.
Ova planina bogata je i brojnim vodopadima od kojih su najpoznatiji Tupavica, Draganov vir, Jovin vir, Tri kladenca.
IZVOR REKE MLAVE I KRUPAJSKO VRELO
Izvor reke Mlave
Izvor Mlave nalazi se u prirodnom amfiteatru i ima oblik jezerca prečnika 30-ak metara, tamnozelene boje vode koja pri većim izdašnostima može dostići i 15 kubnih metara u sekundi. Voda iz jezera dolazi iz velike dubine i do sada su ronioci uspeli da se spute u podvodni levak vrela preko 70 m u dubinu a da nisu dospeli do dna sifonskog kanala.
Krupajsko vrelo nekad je izviralo iz pećine jakom snagom praćeno hukom, a danas je pregrađeno betonom za potrebe mlina koji i danas radi. Usled toga ispred vrelske pećine stvoreno je jezerce koje je delimično potopilo njen otvor. U blizini vrela je jak termalni izvor sa temperaturom vode od 26,5 ˚C.
MESTO I BANJA ŽDRELO
Mesto i Banja Ždrelo nalaze se 11 km jugoistočno od Petrovca na Mlavi, okruženo Gornjačkom klisurom i obroncima Homolja. Selo je na nadmorskoj visini od 160-240 m, a ispod jedne od homoljskih padina nalazi se i banja Ždrelo.
ARHEOLOŠKI LOKALITETI
Rimski vojni kamp – Viminacijum
Nedaleko od ušća Mlave u Dunav, 12 km od Požarevca, nalaze se ostaci Viminacijuma, glavnog grada rimske provincije Gornje Mezije i legijskog logora. Nekadašnji glavni grad rimske provincije Gornje Mezije još uvek krije svoje tajne…
Lepenski Vir
Umetnost praistorijskih žitelja Lepenskog Vira, koju odlikuju kamene skulpture ribolikih božanstava, zadivila je svet. Ceo kompleks se sastoji od etno-parka, sa kućama karakterističnim za ovo područje s kraja prošlog veka. Zbog ovih činjenica, Lepenski Vir prestavlja najstarije poznato urbano naselje u Evropi.
Trajanov most
Trajanov most je bio monumentalna građevina na reci Dunav u delu gde protiče kroz Đerdapsku klisuru i spajao je Gornju Meziju i Dakiju (današnju Srbiju i Rumuniju) za vreme Rimskog carstva. Most je izgrađen po naredbi rimskog cara Marka Ulpije Nerva Trajana. Most je svečano otvoren 105. godine na Dunavu, tokom Drugog pohoda rimskog cara Trajana na Dačane.
Arheološki lokalitet Dijana
Arheološki lokalitet Dijana nalazi se na obali Dunava, između hidroelektrane “Đerdap 1” i Kladovau mestu Davidovac. Bivše rimsko vojno utvrđenje bilo je aktivno u periodu od I do VI veka nove ere. Bio je skoro kvadratnog oblika, zaobljenih uglova, sa kulama postavljenim duž unutrašnje strane bedema. Imao je četiri kapije koje su bile obezbeđene kvadratnim kulama. Nastanak prvog kamenog utvrđenja poklapa se sa vladavinom imperatora Trajana. Iako su dosadašnja istraživanja dala vredan arheološki materijal, najveći deo lokaliteta još uvek je neistražen.
TVRĐAVE ISTOČNE SRBIJE
Smederevska tvrđava
Kontinuitet života na ovom prostoru može se pratiti od praistorije, preko antike i srednjeg veka, zatim tokom turske prevlasti i obnavljanja srpske državnosti, pa sve do današnjih dana.
Ram
Mnoge kulture su vekovima pronalazile svoje utočište u malom srpskom mestu na Dunavu – Ramu. A evo i koje sve priče su ostale za njima…
Golubac
Saznajte ko je sve kroz istoriju osvajao i prisvajao veličanstvenu Golubačku tvrđavu, a koje legende Golupčani rado prepričavaju.
JEZERA
Srebrno jezero
Jezero je zapravo rečni rukavac Dunava na 2 km od Velikog Gradišta, dugačko je 14 km, a prosečne širine je oko 300 m. Bogato je ribom, a spominje se čak i u Ginisovoj knjizi rekorda, jer je iz njega izvađen dosad najveći šaran na svetu težak oko 44 kg. Na Srebrnom jezeru se održava i prvenstvo Srbije u skijanju na vodi.
Borsko jezero
Borsko jezero nalazi se na 17 km udaljeno od grada Bora, u podnožju Crnog Vrha (1.027 m). Jezero je veštačkog porekla, površine je oko 30 hektara, a dubina vode dostiže i do 50 metara. Borsko jezero nalazi se na nadmorskoj visini od 438 metara, usred netaknute prirode, među gustim šumama, proplancima i livadama.
PEĆINE
Zlotske pećine
Zlotske pećine nalaze se na ulazu u Lazarev kanjon. Radi se zapravo o pećinskom sistemu koji se sastoji od dve zasebne pećine, za koje se pretpostavlja da su međusobno povezane: to su Lazareva pećina i Vernikica.
U Vernikici se nalazi najveća pećinska dvorana na teritoriji Srbije.
Resavska pećina
Resavska pećina – spomenik prirode, je jedno od najvećih prirodnih bogatstava Srbije. Nalazi se na 20 kilometara od Despotovca, u krečnjačkom brdu zvanom (Babina glava), na obali kraškog polja (Divljakovac). Otkrivena je sasvim slučajno, iako su njen ulaz godinama koristili čobani da sklone stada od nevremena. Ukupne je dužine 4,5 kilometara, a za posetioce je uređena staza u dužini od 800 m. Obilazak, u okviru kojeg možete videti kakva je sve čuda priroda stvorila za proteklih 45 miliona godina.
Dubočka pećina
Dubočka pećina je sa svojih 2.275 metara, jedna od najdužih pećina u Srbiji. Nalazi se na severu Zviške kotline, u podnožju Zviških planina. Iako pećina još uvek nije adekvatno uređena za turističke posete, prilaz do nje je lako dostupan. Posebno je impresivan ulaz, širok 25 m i visok 20 metara.
Glavni pećinski kanal u svom početnom delu, gigantskih je razmera (širok do 40 m i visok do 31 m), prohodan je u dužini od 132 m (dokle dopire i dnevno svetlo), ali je siromašan nakitom. Pećinski nakit se nalazi u udaljenim kanalima, do kojih se može doći samo uz adekvatnu speleološku opremu.
Ševička pećina
Ševička pećina ili pećina “Vrteč” se nalazi u ataru sela Ševica na oko pet kilometara od lokalnog asfaltnog puta. Pećina je dugačka oko 400. metara, mada je verovatno znatno duža – s obzirom na dosadašnja istraživanja. U pećini ima pećinskog nakita, teško prohodna, ali je samo prvih stotinak metara pristupačno običnim posetiocima.
KANJONI I KLISURE
Gornjačka klisura
Dugačka 16 km i čine je četiri velika meandra. Ovde se nalaze i brojni ostaci utvrđenja starog srpskog grada koji je prestao da živi posle pada Smedereva. Na ulazu u klisuru mogu se videti razrušene stražarske kule, koje su nekada služile za odbranu rimskog vojnog puta (Via militaris) što je prolazio ovuda vodeći za Niš. U Gornjačkoj klisuri takođe se mogu videti i ostaci srednjovekovne srpske mitropolije.
Đerdapska klisura
Jedna od najlepših klisura u Evropi, Đerdapska klisura, Nacionalni park “Đerdap” i istoimena Hidroelektrana nalaze se u severoistočnom delu Republike Srbije, na samoj granici sa Rumunijom.
Lazarev kanjon
Lazarev kanjon predstavlja deo istočnog Kučaja. Značaj kanjona ogleda se u reljefu, hidrografiji i živom svetu. Ovaj grandiozni kanjon usečen je u krečnjačku Dubašničku ravan, a na njega se nadovezuju plići i manji kanjoni Mikuljske i Pojenske reke, kao i kanjon Demizloka.
Dugačak je 4,5 km, dubok od 350 do 500 m, a najmanja širina iznosi 4 m. Na području Lazarevog kanjona otkriveno je više od 70 speleoloških objekata, prvenstveno pećina i jama.
MANASTIRI
Manastir Manasija (Resava)
U neposrednoj blizini Resavske pećine nalazi se i manastir Manasija (Resava), jedan od najznačajnijih spomenika srpske srednjovekovne kulture. Manastir je podigao despot Stefan Lazarević.
Manastir Gornjak
Manastir Gornjak je smešten između Žagubice i Petrovca na Mlavi. Gradnja manastira završena je 1380. godine, a ktitor je bio knez Lazar. Od kada je manastir sagrađen, monaški život u njemu odvijao se bez prekida. Od najstarijih građevina sačuvane su glavna crkva posvećena Vavedenju, i mala kapela u pećini, posvećena sv. Nikoli.
Preuzeto: nationalgeographic.rs
