Muzej žrtava genocida predstavio je javnosti prvorazredni istorijski dokument za koji se mislilo da je izgubljen ili uništen, a koji svedoči o humanitarnoj akciji Diane Budisavljević.
Muzej žrtava genocida u Beogradu juče je predstavio javnosti originalan spisak sa imenima i svim podacima o oko 5.800 srpske dece koja su spasena iz ustaških logora Nezavisne Države Hrvatske.
Kako je objasnio Dejan Ristić, direktor ove ustanove, ovaj prvorazredni istorijski dokument, za koji se smatralo da je izgubljen ili uništen, nastao je u „Zavodu za gluhonijemu djecu” u Zagrebu, u okviru akcije kojom je rukovodila Diana Budisavljević, humanitarka austrijskog porekla.
Ona je spasila više od 10.000 mališana iz ustaških logora smrti, tako što su davani na usvojenje hrvatskim porodicama. O svoj deci je vodila urednu kartoteku, s nadom da bi jednoga dana ona mogla da budu vraćena biološkim roditeljima, odnosno porodicama.
Ristić je naveo da je spisak koji je juče prikazan nastao u drugoj polovini 1942. godine, posle Bitke na Kozari. Popis sadrži imena i prezimena dece, njihovih roditelja, datum i naziv logora iz kojeg su spasena, kao i starosnu dob i identitet hrvatskih usvojilaca.
„Mi sada prvi put toj deci, danas ljudima u dubokoj starosti koji još tragaju za svojim identitetom, kao i njihovim potomcima, možemo da ponudimo dragocene, decenijama nedostupne podatke“, rekao je Ristić na konferenciji za novinare, održane povodom Dana muzeja žrtava genocida.
Prema njegovim rečima, muzej je do spiska 5.800 dece došao posle dugog traganja i uz podršku državnih organa Srbije. Do prošle godine je podatke nalazio van naše nacionalne teritorije, rekao je Ristić, ne želeći da obelodani više detalja.
Dan Muzeja žrtava genocida bio je prilika da se javnosti prikažu i drugi artefakti iz fonda ove institucije, Ristić je istakao da će istorijska građa, koje je prošle godine pribavljeno više nego u prethodnih 30 godina od osnivanja muzeja, biti korišćena za priređivanje tematskih postavki, ali da će biti dostupna i istraživačima perioda Drugog svetskog rata.
Između ostalog, predstavljeno je i oružje koje su ustaše koristile za likvidaciju Srba i drugih zatočenika u Jasenovcu i Jastrebarskom. Među njima je zloglasni „srbosek”, jedini takav primerak na tlu Srbije, zatim bodež ustaških zločinaca iz Jastrebarskog – braće Javor, kao i cigla iz „Bačić ciglane” – epicentra Jasenovačkog gubilišta, koju je prošle godine muzeju poklonio episkop pakrački Jovan.
Prikazan je i veliki broj pisama iz logora u kojima su bili zatočeni oficiri Jugoslovenske vojske, kao i kompletna arhivska građa sa prve državne komemoracije Kragujevačkim žrtvama, organizovane u Londonu novembra 1942. godine.
Među pribavljenim artefaktima je Izveštaj o zločinima u istočnoj Hercegovini, koji su sačinile ustaše. U ovom dokumentu koji je muzej pribavio iz Kanade, precizno je navedeno gde i kada su izvršeni pokolji srpskog življa, uz opis ubijanja i poimenični spisak počinilaca.
