O običajima krštenja, koji variraju od mesta do mesta, govori etnolog Vesna Marjanović i objašnjava koja značenja nose, šta se daruje detetu i koja je uloga kuma.
Zamislite da ostavite svoju bebu na raskrsnici i čekate po strani da ga prvi muškarac koji prođe podigne i tako mu postane kršteni kum.
Srećom, danas roditelji mogu sami da izaberu kuma, a to je uglavnom neki prijatelj, jer krštenjem kum postaje duhovni otac deteta koji je odgovoran za grehe svog kumčeta.
O običajima krštenja, koji variraju od mesta do mesta, govori etnolog Vesna Marjanović i objašnjava koja značenja nose, šta se daruje detetu i koja je uloga kuma.
– Krštenje deteta je oduvek bila velika stvar za porodicu, jer tek tim činom dete postaje legitiman član hrišćanske zajednice. Sam čin krštenja pratili su različiti običaji, poput onog da dok je dete u crkvi sa kumom, majka treba da simbolično započne da radi nešto čime bi najviše volela da joj se dete bavi kad poraste. Na primer da plete, piše, čita…
Danas je ostalo malo nekadašnjih običaja. Razlog je to što je u drugoj polovini 20. veka uvek neko od starijih insistirao na nekim sitnim obredima na krštenju dece, a moderni način života je uticao da se to izgubi. Danas su više iz ekonomskih razloga spojeni krštenje i prvi rođendan, a mi smo i narod koji voli da se pokaže, pa stoga ima i više zvanica nego što je po običajima potrebno – kaže etnolog.
Prema rečima etnologa, krštenje treba da se obavi nakon malih babina, zapravo nakon prvih 40 dana života deteta.
– Ranije, kada se dete krštavalo pre navršenih 40 dana, što je bilo samo u slučaju nužde zbog bolesti koje su tada bile uzrok velike smrtnosti dece, majka nije mogla da ga unosi u crkvu jer porodilje nisu smele da pređu crkveni prag. Običaj koji je ostao do danas je da se dete krsti u belom odelcetu, ponekad platnu ili kumovoj beloj košulji. Belo simbolizuje nevinost, čistotu i bezgrešnost, a pošto krštenjem dete pristupa hrišćanskoj zajednici, osoba koja ga krsti je odgovorna za njegove grehe i ima obavezu da ga uči moralnim vrednostima – objašnjava etnolog.
Kum
Tradicija o nasleđivanju kumstva zadržala se do danas.
Naime, kum sa mladoženjine strane, koji je venčao bračni par, biće i kršteni kum deci. Ukoliko je taj kum onemoćao ili umro, onda neko iz te porodice treba da krsti dete. Ranije je postojao običaj da majka iznese dete na raskrsnicu, ostavi ga i pomeri se u stranu, sakrije se, tako da prvi muškarac koji mu priđe i podigne ga postaje i kum. U tom slučaju, dete bi dobijalo ime Najdan ili Najda, što znači pronađen.
Takođe, kum je darovao svoje dete odelcetom, a običaj je bio i da mu pokloni dukat ili nakit. Po rođenju, detetu sveštenik daje ime, koje ono nosi do krštenja, a na krštenju kum daje detetu ime.
Okupljanje nakon krštenja
Ono što se i danas zadržalo je priređivanje ručka nakon samog obreda krštenja, ali samo sa najbližom familijom. Gosti tada daruju majku i dete, uglavnom nekim odevnim predmetima i pogačom sa lukom, da bi majka imala mleka.
Takođe, nekada je postojao običaj da se dete po povratku sa krštenja u dom unosi kroz prozor kako bi se na taj način zavarale zle sile.
