Istočna Srbija je područje ispunjeno velikim brojem prirodnih i kulturno-istorijskih znamenitosti, vrednih posete.
Iako su mnoge destinacije “na desnoj strani karte” postale izuzetno popularne tokom prošlogodišnje letnje sezone, poput tvrđave na Golupcu, Krupajskog vrela, Nacionalnog parka Đerdap i Resavske pećine; istok naše zemlje i dalje krije neistražene lepote.
Bilo da su u pitanju vodopadi, pećine ili planine, Istočna Srbija čuva tajanstvene i očuvane dragulje.
1. Beli izvorac
Sponemik prirode Beli izvorac je zapravo zanimljiv sistem slapova i pećina u podnožju Malog krša. Izuzetno očuvan geomorfološki objekat prostire se na relativno malom prostoru, a ipak u sebi krije vodopad visine 16 metara i pećinski kanal, kao i brojna mala jezerca i slapove.
Ovaj skriveni biser Srbije nalazi se na 14 kilometara od Majdanpeka, kod sela Blizina.
U okolini se nalazi i turistički lokalitet Valja Prerast – prirodni kameni most, odnosno šuplja stena impozantne visine od 22,8 metara, koja je pod zaštitom države.
Takvi mostovi su retka pojava u Evropi, a nalaze se na nekoliko destinacija u Istočnoj Srbiji.
Zavod za zaštitu prirode je nakon izvršene stručne ekspertize 1959. godine proglasio kameni most Šuplja stena geomorfološkim spomenikom prirode.
2. Manastir Blagoveštenje
Turisti koji se upute ka Krupajskom vrelu, na putu Petrovac-Žаgubicа, mogu da uoče jedno izuzetno neobično zdanje na samo dvadesetak minuta od vrela. Ruševine manastira Blagoveštenje i jedne isposnice u pećini, nalaze se pod zaštitom Republike Srbije, kao spomenik kulture od velikog značaja.
Kompleks manastira Blagoveštenja bio je izgrađen na veštački stvorenim stepeničastim zaravnima Gornjačke klisure.
Gradnja se pripisuje despotu Stefanu Lazareviću – manastir je podignut krajem XIV veka kada je bio jedan od najistaknutijih crkvenih zdanja, iako se do njega dolazilo teško.
3. Lazarev kanjon
Drugi najdublji kanjon u Srbiji nalazi se u blizini sela Zlot. Ovde planinari mogu da uživaju u pogledu sa prelepih vidikovaca, kao što je Kovej, pored kog se nalazi etno domaćinsto, idealno za smeštaj ili ručak.
Strme litice i fascinantan pogled u “dubinu”, idealan je za prave avanturiste željne netaknute prirode.
Devet kilometara dugačak Lazarev kanjon, koji se nalazi u planinskom masivu Južni Kučaj, dobio je ime po reci koja protiče kroz njega. Kanjon je sa svih strana oivičen visokim stenama, a sadrži preko 70 pećina, od kojih su samo neke otkrivene i dostupne.
Najpoznatija znamenitost kanjona je upravo Lazareva pećina bogato okićena stubovima, draperijama i kalcitnim kadicama. Na samom ulazu nalaze se takozvane “pećinske sveće” od snežnobelog kristalizovanog kalcita.
4. Borski Stol i Veliki Krš
Planine Stol u blizini Bora i Veliki Krš u blizini Bora, predstavljaju pravi raj za planinare i alpiniste. Iako nisu među najvišim tačkama u Srbiji, ova dva vrha nude avanturu za pamćenje.
Do njih se lako dolazi asfaltiranim putem iz Bora.
Vrh Stola nalazi se na nadmorskoj visini od 1.156 metara, a sama planina obiluje atraktivnim alpinističkim terenima i lepim prostranim livadama. Masiv je izgrađen od granita, nad kojim je krečnjačka tabla nagnuta od severozapada ka jugoistoku.
Najviši vrh Velikog krša nosi isti naziv i doseže visinu od 1.148 m, a zajedno sa Malim kršom ukupna dužina ovog grebena iznosi 20 kilometra. Obe planine su pogodne za spotrsko planinarenje.
Ovaj kraški predeo je atipičan po karakteristikama koje krase druge kraške predele, jer su vrhovi izduženi i uski i protežu se po krajoliku.
5. Niševačka klisura
Ova specifična mala klisura klisura kod sela Niševac nalazi se u okviru kompozitne doline Svrljiškog Timoka i sastavni je deo Svrljiške klisure.
Kotlina se nalazi u Karpatsko-balkanskom luku istočne Srbije i kao takva predstavlja posebnu i specifičnu celinu.
Budući da kroz klisuru prolazi pruga, u njoj se mogu videti čak 32 tunela i skoro isto toliko mostova koje je projektovao poznati srpski naučnik Milutin Milanković.
Klisura je veoma stenovit spomenik prirode sa prelepim biljnim svetom. Tu se nalazi i kupalište Banjica, sa izvorom tople vode gde su nekada uživali imućni Rimljani i Turci.
6. Manastir Tumane
Manastir Tumane nalazi se na devet kilometara od Golupca, u podnožju golubačkih planina, okružen šumom, na levoj obali Tumanske reke.
Ambijentalna lepota sa jedne i duhovni mir manastir Tumane čini posebnom destinacijom, koja ostavlja divan utisak.
Za ime manastira, podignutog u XIV veku, vezuje se nekoliko predanja o srpskom junaku Milošu Obiliću. Po jednom od njih Obilić je tokom lova slučajno ranio isposnika Zosima Sinajita. Kada ga je odneo vidaru na lečenje, ranjenik mu reče “Tu mani – nema leka, pusti da tu umrem”. Kako bi okajao svoj greh, Obilić je počeo sa gradnjom manastira u koji bi položio mošti pustinjaka.
Tokom gradnje manastira, stigao mu je poziv od kneza da krene u boj: “Tu mani, pa pođi na Kosovo”.
7. Homoljske planine
Homoljske planine pripadaju grupi Karpatsko-Balkanskih planina. Izgrađene su pretežno od škriljaca i krečnjaka.
Vrhovi su između 600 i 900 metara, ali stenovititi reljef odaje utisak kao da se osoba nalazi na daleko višoj planini.
Na obroncima i padinama Homoljskih planina i u klisuri reke Mlave, nalaze se ostaci brojnih manastira iz srednjeg veka, kao što su: Trška crkva kod Žagubice, Gornjak, Sv. Trojica i Reškovica kod sela Ždrelo, Đerinac kod Bistrice, Vitovnica i Bradača.
Niži delovi planina obrasli su hrastovim šumama, dok se na najvišim delovima nalaze pašnjaci i livade.
Kod česme Četiri lule kreću dve staze ka vrhu planine – šumska i stenovita. Obe vode do vrhova Malog i Velikog Vulkana, ali je šumska znatno lakša za planinare početnike.
Izvor: Euronews Srbija
