Srpska pravoslavna crkva 27. decembra po crkvenom, starojulijanskom kalendaru (9. januara po gregorijanskom) proslavlja Svetog prvomučenika i arhiđakona Stefana, zaštitnika loze Nemanjića. Sveti Stefan je prvi hrišćanin koji je stradao za Gospoda i zato se naziva Prvomučenik.
Telo svetog Stefana krišom je uzeo i sahranio na svom imanju potajni hrišćanin i knez jevrejski Gamalil.
Sveti Stefan se uvek slavi 9. januara, trećeg dana Božića i jedna je od većih slava u našem narodu.
Običaji
Kod Srba postoji veliki broj narodnih običaja u vezi sa Svetim Stefanom. Najrašireniji je da se tog dana iznosi božićna slama iz kuće, ali tiho da se ne “otera Božić”, jer slava Sv. Stefana pada u drugi dan po najradosnijem hrišćanskom prazniku.
Slama se, zbog verovanja u njenu plodotvornu moć, prvo pažljivo pomete i sakupi, a potom ostavlja u štalu, voćnjak ili među pčele, da pojača rod ili napredak.
U Vojvodini je tradicija da slamu iznose žene, tiho, da se ne bi čulo kako odlazi Božić. One metlu kojom je božićna slama pometena, ne koriste tokom godine, već radi zdravlja čuvaju.
Foto: Profimedia/ilustracija
Slavski kolač za Stevanjdan mesi se dan pre slave, i ukrašava se figuricama ptica, žita, grožđa, burencima, knjigom itd.
Iznosi se na već obogaćen sto sa suvim voćem, orasima, medom, jabukama i narandžama, a zatim posvećuje i seče ili lomi, već prema lokalnim običajima.
Za ovu kao i za sve slave slavljene na tlu Srbije najvažnije je da domaćin na sto iznese slavski kolač, da na trpezi uz ikonicu sveca – Svetog Stefana, gori slavska sveća i da u domaćinovu kuću dođu njegovi najbliži – rodbina, kumovi, bliski prijatelji. Bez njih, ništa od navedenog nema smisla.
U šumadijskim selima se na Stevanjdan “polaze šljive”. Domaćin sa sekirom odlazi u voćnjak da “poseče nerodno”. Uzmahne sekirom, ali neko ko je s njim ga odvrati od seče govoreći da ne seče jer “rodiće ove godine”. Zatim se stavi blagorodna slama u raklje svakog stabla koje je “podbacilo”.
Preuzeto: srbijadanas.com
