Brojne novonastale ekonomske prilike, liberalizacija seksualnih odnosa i emancipacija doveli su do pomicanja granica i odluka o rađanju. Danas je svest o procesu starenja drugačija – ono što je bilo „staro“ za naše bake, pa i mame, za nas više nije
Statistički podaci u našoj zemlji i većini evropskih zemalja beleže znatno opadanje fertiliteta (plodnosti) i nataliteta (rađanja)
Pomeranje granica rađanja otvara brojna pitanja o nesrazmeri želja i bioloških mogućnosti u ostvarenju roditeljstva. Plodnost opada sa svakom godinom odgađanja trudnoće. Iako je biološki sat svake žene drugačiji, biološki gledano, preterano odgađanje prve trudnoće nije preporučljivo . Ulaskom žene u klimaks mogućnost trudnoće ostaje relativno visoka, ali mogućnost iznošenja trudnoće smanjuje se sa svakom dodatnom godinom života.
Genetski zapis
Kada su upoređivane trudnoće kod žena starijih od 40 godina sa onima u dobu između 20. i 29. godine života (što je ujedno i optimalna dob za rađanje), utvrđeno je da su žene od 40 godina, kao i one starije, češće imale prevremene porođaje i rađale su decu koje su bila sitnija u odnosu na decu koju su rađale mlađe majke (ispod 2500 grama).
Nažalost, u trudnoćama u kasnim 30-im i ranim 40-im takođe raste broj potencijalnih komplikacija koje su posledica starije životne dobi, i to ponajviše zbog učestalije prisutnosti raznih bolesti (npr. dijabetes, poremećaj funkcije štitne žlezde, povišeni krvni pritisak…), kao i komplikacija povezanih sa bolestima i poremećajima u samoj trudnoći i pri porođaju. Veći je i broj spontanih pobačaja usled pada kvaliteta jajnih ćelija.
Danas je poznato da ulazak u klimaks, drugo važno razdoblje hormonske tranzicije tokom života žene, ne zavisi od broja ostvarenih i iznesenih trudnoća, dužini dojenja, primeni hormonske kontracepcije i sl. Vreme ulaska u menopauzu genetski je predodređeno i ne menja se vekovima. Abnormalnosti na X hromozomu pojedine žene određuju njen prevremeni ili kasniji ulazak u menopauzu. Postoje činioci koji mogu doprineti ranijem ulasku u menopauzu, poput pušenja, a postoji i takozvana izazvana menopauza koja je posledica nekih medicinskih postupaka lečenja poput zračenja ili pak uklanjanja materice i jajnika.
Ulaskom u drugo važno tranzicijsko razdoblje za žene, koje nastupa i do 5 – 10 godina pre menopauze, odnosno postmenopauze, javljaju se brojni simptomi, od objektivnih do subjektivnih promena. Promenom, odnosno padom kvaliteta jajnih ćelija, nastaje poremećaj u stvaranju hormona propraćen drugim odstupanjima koje u pedesetak posto slučajeva uzrokuju neregularna krvarenja, a broj ovulacijskih ciklusa smanjuje se na 50 – 60 %.
Značaj preventivnih pregleda
Menopauza se definiše kao poslednje menstrualno krvarenje u životu žene, koje, u proseku, nastupa oko 51. godine života (normalan raspon je prilično veliki: od 40. do 58. godine života), a smatra se da oko 1 % ženske populacije ulazi u prevremenu menopauzu koja nastupa pre 40. godine života žene.
Prevremena menopauza često nema težih simptoma, nego samo blažu početnu neregularnost ciklusa i hormona FSH (folikularni stimulirajući hormon) i LH (luteinizacije), a započinje 3 – 10 godina pre potpunog gubitka funkcije jajnika (premature ovarian failure/insufficency POF/POI).
Smatra se da je razvoj POF/POI-a često udružen s autoimunim poremećajima, ali razlozi su brojni i obuhvataju od hromozomskih grešaka do uklanjanja jajnika i/ili materice. U 50 % slučajeva uzrok ostaje nerazjašnjen. Ako je žena rodila, suočavanje sa biološkim sledom koji postupno dolazi i sa promenama koje donosi postaje relativno prihvatljivo. Međutim, ako je žena mlađa, takva situacija može izazvati osećaj izgubljenosti i nepovratno izgubljenog vremena.
Ultrazvučna tehnologija danas omogućava ne samo ocenu oblika ginekoloških organa sa ciljem dijagnostike bolesti i praćenja trudnoće, rasta i razvoja ploda nego i ocenu fizioloških i patoloških stanja kao i promena unutar male karlice, koje su u vezi s menstrualnimim ciklusom i reprodukcijom (npr. broj folikula, volumen jajnika i endometrijuma).
Iako na nastanak patoloških stanja i komplikacija u polnom i reproduktivnom zdravlju utiče niz činilaca, od socijalnih do bioloških, smatra se da preventivni pregledi tokom celog života značajno doprinose očuvanju zdravlja žene i prevenciji nepovoljnih ishoda.
Preuzeto: zdrava i fit
