Mađarski premijer Viktor Orban izjavio je da je ideja o uvođenju sankcija Srbiji smešna, kao i da je to nemoguće. On je to rekao novinarima uoči početka samita lidera EU i istakao da Srbi poslednje dve godine pate i trpe razne provokacije.
„ Morate da razumete kako se Kosovo ponaša. Ne treba da provociraju Srbe“, rekao je Orban i dodao da bez Srbije nema stabilnosti na Balkanu i da treba pomoći Srbiji da stabilizuje region. Da ovako nešto izjavi premijer Mađarske, recimo u vreme proglašenja nezavisnosti tzv. Kosova, bilo je naučna fantastika. Ni kroz istoriju odnosi Srbije i Mađarske nisu bili nimalo laki, mada je povremeno bilo i perioda dobrog razumevanja dva naroda. Prostor današnje Mađarske je bio važan za kulturni razvoj dela našeg naroda, a prema poslednjem popisu sprovedenom krajem prošle godine, u Srbiji živi više od 184.000 Mađara i oni su posle Srba, najbrojnija popisana nacija u zemlji, obzirom da popis nije rađen na teritoriji pokrajine Kosova i Metohije.
Svedoci smo rapidnog uzleta srpsko-mađarskih odnosa poslednjih godina. Prva zajednička sednica vlada Srbije i Mađarske održana je 2014. godine.
Poboljšanje odnosa je pratilo i uzdizanje na rang strateškog partnerstva 2021. godine kada su dve zemlje i zvanično potpisale strateški sporazum. Prva sednica Strateškog saveta za saradnju Republike Srbije i Mađarske, kojoj su prisustvovali predsednici, premijeri i članovi vlada dveju zemalja, održana je u junu ove godine na Paliću. Zvaničnici Srbije i Mađarske potpisali su više sporazuma. Među njima su i sporazumi iz oblasti odbrane i bezbednosti, kao i sporazumi o saradnji između Nacionalne generalne direkcije za strance Mađarske i Ministarstva unutrašnjih poslova Srbije, za saradnju u oblasti carina, razmeni informacija, u oblasti razvoja putne infrastrukture. Potpisan je i sporazum o osnivanju zajedničkog preduzeća između državnog preduzeća “Srbijagas“ i mađarskog preduzeća za elektroprivredu.
Tačke spajanja Srbije i Mađarske – sveobuhvatna saradnja
– Maksimalno poštovanje prava Mađara u Srbiji, kao i prava Srba u Mađarskoj, čiji se kulturni razvoj naročito revitalizovao poslednjih godina
– Energetska saradnja – Balkanski tok, naftovod Družba, skladištenje gasa u Mađarskoj, kao i stari gasovod preko Ukrajine i Mađarske kojim i dalje dobijamo ruski gas
– Brza pruga Beograd – Budimpešta, kao deo šireg kineskog projekta Pojas i put i potencijalno regionalno spajanje na relaciji Pirej – Budimpešta, preko Beograda
-Saradnja po pitanju migrantske krize i svih bezbednosnih pretnji koje ona sa sobom nosi
– Međusobna podrška na međunarodnom planu, kao odraz izvrsrnih političkih odnosa dve zemlje
– Mađarski uticaj u EU, NATO i Višegradskoj grupi, koji onemogućava donošenje neprijateljskih odluka protiv Srbije
– Dobri odnosi Mađarske sa Republikom Srpskom, koja je važna za Srbiju i srpske nacionalne interese
– Ekonomska saradnja – poslovanje mađarskih firmi u Srbiji, poput bankarskog giganta OTP banke
– Zajednička odbrana vrednosti suverenizma i slobode svih naroda, odbrana od uplitanja u unutrašnje poslove, odbrana tradicionalnih vrednosti na kojima počivaju naše zemlje i narodi
Srbija i Mađarska ne samo da su kao susedne zemlje prirodno upućene jedna na drugu, već se tokom poslednjih nekoliko godina pokazalo da zajedno dele i brojne izazove, rizike i pretnje i da im se interesi u velikoj meri poklapaju. Osim zajedničkih interesa, tu su i zajedničke vrednosti, obzirom da naše zemlje i narodi imaju veliku istoriju i državotvornu tradiciju kojom se ponose i ne vole kada im drugi sa strane ugrožavaju slobodu i određuju kako treba da žive. Upravo je i to jedna od zajedničkih spona dve zemlje, kao i dva lidera, Viktora Orbana i Aleksandra Vučića, koji su često na meti licemernih udara dela međunarodne zajednice.
Jedna od najvažnijih sfera saradnje Mađarske i Srbije je energetika. Srbija je zbog nedostatka skladišta u zemlji zahvaljujući dogovoru sa Mađarskom, protekle zime gas skladištila u toj zemlji. Takođe, nakon odluke Brisela da zatvori naftovod JANAF kao deo sankcija Rusiji, Mađarska i Srbija su dogovorile priključivanje na naftovod “Družba”. Srbija i Mađarska ne sarađuju samo na polju energetike, već se i saobraćajno i infrastrukturno povezuju. Beograd i Budimpešta bi trebalo da budu povezani i brzom prugom do 2025. godine. Kao deo te saobraćajnice, već je proradila brza pruga na liniji Beograd – Novi Sad, a predsednik Srbije Aleksandar Vučić i mađarski premijer Viktor Orban provozali su se zajedno vozom do Novog Sada. Sastanci dva lidera, kao i mnogih zvaničnika dve zemlje su postali gotovo uobičajena stvar poslednjih godina, a više puta smo lidere mogli da vidimo i u opuštenom, neformalnom izdanju, što govori u prilog tome da postoji istinsko prijateljstvo i poverenje.
Da fraza najbolji odnosi u istoriji nije samo prazna floskula kada su u pitanju Srbija i Mađarska, potvrđuje i to što je Vučić Orbanu prošle godine uručio Orden na velikoj ogrlici uz reči da je mađarski državnik bio uz Srbiju u teškim trenucima.
Iako je Mađarska priznala tzv. Kosovo, doduše Viktor Orban nije bio na vlasti u tom trenutku, poslednjih godina je došlo do zaokreta Budimpešte po pitanju odnosa prema južnoj srpskoj pokrajini, pa iako nije došlo do otpriznavanja tzv. Kosova, Mađarska više ne podržava tzv. Kosovo prilikom njegovog apliciranja za učlanjenje u međunarodne organizacije – što je potvrđeno time što je Mađarska ove godine glasala protiv prijema tzv. Kosova u Savet Evrope. Dobri odnosi dve države su se pozitivno reflektovali i na AP Vojvodinu i dobre međunacionalne odnose. Sada je partija mađarske nacionalne manjine, Savez vojvođanskih Mađara (SVM) važan šraf vladajuće koalicije, ne samo u Vojvodini, već i na nivou cele Srbije i može se slobodno reći da gaji bratske odnose sa najjačom strankom u Srbiji, Srpskom naprednom strankom (SNS).
Srbija i Mađarska dobro sarađuju na spoljnopolitičkom planu, međusobno se podržavaju često u međunarodnim forumima, zajedno sarađuju bezbednosno po pitanju migrantske krize, a za nas je posebno značajno da na svojoj severnoj granici imamo suseda sa kojim imamo dobre odnose pune poverenja i međusobnog poštovanja. Takođe, Mađarska kao zemlja nam je važna, jer je članica Evropske Unije (EU) i NATO-a u kojima se sve bitne odluke donose konsenzusom, a svaka članica ima pravo veta. Upravo je izjava Viktora Orbana sa početka teksta i najava korišćenja mađarskog veta, ukoliko ostatak EU poželi da našoj zemlji uvede bilo kakve sankcije, povodom dešavanja u Banjskoj od 24. septembra.
Kako ocenjuje trenutne srpsko-mađarske odnose, koje benefite iz te saradnje mogu izvući dve države i koliko su važni lični dobri odnosi dva lidera, Vučića i Orbana, za dostignuto unapređenje odnosa – pitali smo geopolitičkog komentatora, Predraga Rajića
– Srpsko-mađarski odnosi su na istorijskom maksimumu. Svakako, ključni zamajac ovim odnosima dat je voljom, energijom i znanjem dva lidera – predsednika Vučića i premijera Orbana. Srbija i Mađarska su susedi, čije su istorije isprepletane, baš kao i istorijska iskustva. Srpski put ka Briselu vodi preko Budimpešte. Na tom putu je sijaset benefita koji čekaju i Srbiju i Mađarsku. Srpsko-mađarsko razumevanje je ključ stabilnosti severnog dela Srbije. Mađari imaju maksimalna prava u Srbiji, baš kao i Srbi u Mađarskoj, a tako i treba da bude – istakao je Rajić.
Viktor Orban nema samo dobre odnose sa predsednikom Srbije, Aleksandrom Vučićem, već i sa predsednikom Republike Srpske, Miloradom Dodikom, zbog čega takođe EU ne može da uvede sankcije Dodiku. Orban na međunarodnom planu, a posebno regionalnom, zastupa viziju snažne Mađarske, ali takva Mađarska trenutno i jeste u dobroj meri kompatibilna sa srpskim interesima širom regiona. Na globalnom planu, Orban predstavlja glas razuma u vihoru ukrajinskog sukoba i postupa krajnje pragmatično i racionalno. Za nas je važna uloga Mađarske koju ima u sastavu KFOR -a na Kosmetu, njena uloga je značajna i u kontroli vazdušnog prostora nad našom južnom pokrajinom, a uloga u Bosni i Hercegovini joj raste, naročito nakon preuzimanja komande nad misijom EUFORA (Altea).
Setimo se i da je povodom Kosova i Metohije, Viktor Orban diplomatski posredovao da Srbija pusti trojicu policajaca tzv. Kosova na slobodu. Naročitu ulogu u razvijanju srpsko-mađarskih odnosa ima i ministar spoljnih poslova Mađarske, Peter Sijarto, koji je čak bio i specijalni gost i govornik na mitingu Srbija nade 26. maja i tom prilikom je održao sjajan govor na srpskom jeziku!
Koliko srpsko-mađarska saradnja može biti uspešna priča i sveobuhvatna u svim sferama, možda najbolje potvrđuje i uspeh srpskog fudbalskog tima TSC iz Bačke Topole.
Čak i sporta, pokazalo se da kada se srpska i mađarska energija udruže, itekako imaju šta da pokažu Evropi i svetu!
