Veliki infrastrukturni radovi ponekad dovedu do neočekivanih otkrića – arheoloških nalazišta. Takav je bio slučaj i na severu Bačke prilikom izgradnje gasovoda Turski tok i brze pruge Novi Sad – Subotica. Tokom izgradnje magistralnog gasovoda Turski tok, otkriveno je i istraženo devet arheoloških lokaliteta. To su četiri nalazišta u opštini Kanjiža, dva u opštini Senta i tri u opštini Ada.
Najznačajnije rezultate dali suLokalitet 61 u Martonošu u opštini Kanjiža, kao i lokalitet Crkveno brdo u Senti, na kome arheolozi Međuopštinskog zavoda za zaštitu spomenika kulture iz Subotice još uvek obavljaju sistematska istraživanja.
– Lokalitet 61 u Martonošu višeslojno je arheološko nalazište sa ostacima od vremena kamenog doba, odnosno od neolita pa sve do srednjeg veka. Na ovom lokalitetu otkriveni su delovi latinskih kuća, naselja iz bronzanog doba, a najznačajnije otkriće je ostava Ingota, koja se nalazila u jednoj od jama – kaže dr Neda Mirković-Marić, arheološkinja-konzervatorka i savetnica u Međuopštinskom zavodu za zaštitu spomenika kulture.
Krajem prošle i početkom ove godine, obavljeni su zaštitni arheološki radovi na pet nalazišta otkrivenih na trasi brze pruge Novi Sad – Subotica – mađarska granica. Na trasi pruge duge 75 kilometara, otkrivena su nalazišta ukupne dužine dva kilometra. Na teritoriji Subotice to su nalazišta Kameniti hat, Vodice, Verušić i Azotara te lokalitet Krivaja kod Železničke stanice u Malom Iđošu koji je za arheologe predstavljao pravo iznenađenje.
– On se nalazio pod savremenim nasipom visine oko 20 metara. Kada je uklonjen, ispod nasipa su počeli da se pojavljuju ostaci više naselja iz različitih perioda tako da ovde, pored ostataka iz perioda poznog srednjeg veka, imamo “horizont života” perioda ranog srednjeg veka, odnosno iz avarskog doba. Pored toga, otkrili smo i sarmatsko naselje iz trećeg ili četvrtog veka kao i ostatke iz bronzanog doba – objašnjava dr Mirković-Marić.
Na lokalitetu u Verušiću otkriveni su delovi sarmatskog naselja sa zanatskim radionicama iz četvrtog i petog veka, kao i delovi nekropole sa grobovima koji su bili okruženi prstenom i nasuti zemljom u obliku humke. Otkrića artefakata koji čuvaju sećanja na daleku prošlost veoma su značajna jer arheološka nalazišta predstavljaju kulturo blago Srbije koje je zaštićeno i domaćim i međunarodnim zakonima.
