Ulazak vojske Kraljevine Srbije u Sombor i Apatin, novembra 1918. godine
Na dan potpisivanja primirja u Velikom ratu (kasnije nazvan Prvi svetski rat), 13. novembra 1918. godine, u Sombor vozom dolazi major srpske kraljevske vojske, Nikola P. Ilić-Bajka, sa prethodnicom srpske vojske. Nakon oduševljenog dočeka od strane mnogobrojnih Somboraca, među kojima su se nalazili članovi Narodnog veća Srba i Bunjevaca, na čelu sa njegovim predsednikom Jovanom-Jocom Laloševićem, major Ilić , odlazi u prostorije Narodnog veća. Dotadašnjem gradonačelniku Lajošu Štajneru saopštava da je Sombor zauzet i da preuzima grad. Veći kontigent srpske vojske, deveti pešadijski puk, pod komandom pukovnika Milivoja Momčilovića, stiže u Sombor 16. novembra 1918. godine, što stvara pretpostavke za preuzimanje vlasti i u drugim mestima na širem području.
Jedna jedinica ovog puka, pod komandom Ilije Savića, poručnika srpske kraljevske vojske, ulazi 22. novembra 1918. godine, u Apatin. Od dotadašnjeg predsednika opštine Jozefa Kesa i ostalih članova lokalne uprave, poručnik Ilić preuzima vlast i formira Vojnu upravu za mesto Apatin. Na njenom čelu se, do formiranja novih opštinskih vlasti, nalazio poručnik Ilija Savić, koji je, kao komadant grada, 22. novembra, izdao naređenje, obznanjeno putem plakata, (lepljeni na najfrekventnijim mestima u gradu). Naređenje se sastojalo od četiri tačke, kojima se definisalo ponašanje stanovništva Apatina u narednom periodu. Prva i druga tačka su se odnosila na oružje i municiju u posedu Apatinaca, a koje je trebalo, u roku od 24 časa, predati novim vlastima, od tog dana, stacionirane u apatinskoj opštinskoj kući.
Na Velikoj narodnoj skuštini Srba, Bunjevaca i ostalih Slovena, održanoj u Novom Sadu, doneta je, 25. novembra 1918. godine, odluka o otcepljenju srpskog, hrvatskog i slovenačkog naroda od Ugarske i prisajedinjenju Bačke, Banata i Baranje, Kraljevini Srbiji. Ujedno je izražena želja da se osnuje jedinstvena država Srba, Hrvata i Slovenaca, koja je i proglašena, 01. decembra 1918.
Tako se Apatin našao u državno-pravnom okviru novoformirane Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, ali ne sa oduševljenjem kakvo je vladalo u drugim mestima sa većinskim slovenskim življem, što je posledica specifične demografske situacije-ogromnu većinu stanovništva činili su Nemci, i manji broj Mađara i pripadnika drugih nacija.
O daljnjoj sudbini Ilije Savića, poručnika srpske kraljevske vojske i komadanta grada Apatina za vreme trajanja Vojne uprave u Apatinu, nemamo relevantnih podataka. Međutim, major Nikola Ilić-Bajka doživeo je tragičan kraj. Naime, u podne, 12. aprila 1941. godine, Hortijeva soldateska je ušla u nebranjeni Sombor i počela sa represalijama nad nedužnim stanovništvom. Pod lažnim otpužbama da su u gradu četnici, hortijevci su po ulicama Sombora ubili veći broj građana, dok su neke 13. aprila uhapsili i streljali. Među streljanima se nalazio i nekadašnji major Nikola ilić Bajka, koji je, nakon završetka Prvog svetskog rata, nastavio da živi u Somboru. Sa ubijanjem je nastavljeno i u narednim danima, tako da je do 16. aprila, ubijeno 85 nedužnih stanovnika ovog grada.
Autor- Tomislav Šimunović
Izvor: Radio Dunav
